‘The Social Dilemma’ verscheen vanavond op mijn computerscherm via Netflix. Technisch gezien vertelt de docu-film weinig nieuws aan iemand die al lange tijd bezig is met het in de gaten houden van hoe het internet ons gebruikt, maar zeker niet onaardig. Eén zin schreef ik op: “If something is not a tool, it demands things from you. It wants things from you.” In mijn herinnering zei Jaron Lanier dit, maar het kan ook Tristan Harris geweest zijn. De eerste is een techfilosoof waar ik enkele boeken van las, de tweede is een dissident van Google.
Een van de belangrijke redenen om gereedschappen te wantrouwen die iets van de gebruiker willen, is dat ze de mogelijkheid hebben je iets te laten doen wat je niet wil, waar je niet om gevraagd hebt. Nu vraag ik me een beetje af of dit alleen opgaat voor ‘gratis’ beschikbaar gestelde gereedschappen omdat het logisch lijkt dat als je ergens voor betaalt, dat dit soort gereedschappen dit soort gedrag niet vertonen, maar zeker ben ik daar niet van. Aan de achterkant zitten toch vaak dezelfde algoritmen, niet in de laatste plaats omdat er overal wat te leren valt voor de achterliggende kunstmatige intelligentie.
Enfin, begin dit jaar bedacht ik de wereld te gaan bestormen met verhalen over mobiliteit in de stad en wat daar ook al niet uit zou voortvloeien. Verder dan één artikel kwam het vooralsnog niet. Dat had misschien te maken met het wegvallen van fysieke mobiliteit, maar goed. Daar is al voldoende over gezegd en geschreven.
Een van de gereedschappen die ik zocht, was een manier om alle informatie te bundelen op een logische plek. Eigenlijk gewoon een soort van literatuurdatabase-plus. Dan ga je zoeken en kom je allerlei interessante opties tegen op internet. Gratis, betaald. Van alles. Daar schreef ik al eerder een blogje over. Van alles bekeek ik en vrijwel alles kon me niet bekoren. Prachtig zagen sommige dingen eruit, maar hoe werkt het dan? Zeker bij dingen die complex kunnen worden, wil ik graag het overzicht kúnnen bewaren als ik het wil. Op mijn ondoorgrondelijk menselijke manier die misschien net iets afwijkt van de algoritmebouwers van al die online apps. Uiteindelijk werd het overigens Zotero. Ziet er archaïsch uit en is uiteindelijk gewoon een database.
Vandaag daagde het me dus door The Social Dilemma dat bij all die apps, hoe goed bedoeld ook, jij in de meeste gevallen de tool bent. Jij of u bent het gereedschap waarmee de applicatie leert en evolueert en zo hopelijk zorgt voor een zogenaamde unicorn-status waarmee de bouwers kunnen cashen. Oh nee, dat is nooit de bedoeling natuurlijk. Tot er een miljard of meer tegenover staat.
Buiten kijf staat natuurlijk dat mensen wel íets van geld moeten verdienen, we leven immers nog niet in een Star Trek-achtige samenleving. Alleen klopt het niet helemaal als een heel kleine groep heel veel geld kan verdienen door ons met hun gereedschappen te bewerken.
Mensen gaan niet stoppen met sociale media. Dat hoeft ook niet. Ze worden al sinds het begin van internet gebruikt, denk aan dingen als e-mail, nieuwsgroepen en IRC, die kun je ook tot de socials rekenen. Ze zorgen voor contact tussen twee of meer mensen. E-mail is gewoon een protocol, IRC is een protocol. Het voordeel van protocollen is dat iedereen er zelf op in kan prikken, met het zelf gekozen medium en je toch kunt blijven praten met elkaar. Alsof je met je eigen geprogrammeerde systeempje op Facebook in kunt prikken en contact kunt hebben met mensen via dat systeem. Dan zou Facebook een protocollaag op internet zijn. Maar dat werkt nu niet zo, want dan kan iedereen zelf bepalen wat wel of niet meegenomen wordt in de communicatie. Dag verdienmodel.
Een ander interessant aspect dat de docu aangestipte: hoe zou Wikipedia er uitzien als iedereen zijn eigen Wikipedia voorgeschoteld krijgt, net zoals nu gebeurt met onze Google-zoekopdrachten of Facebooknieuwsstromen. Dan kunnen zomaar ineens gebeurtenissen wel of niet gebeurd zijn, afhankelijk van de politieke kleur of andere voorkeuren van de gebruiker. Stel je voor, de Stelling van Pythagoras zomaar weg. Of aangepast aan jouw wensen. A³=b⁶+C⁹ of zo. Dan krijg je mooie berekeningen.
Al met al een pleidooi voor het meer in de hand houden van je ‘eigen’ internet. Het internet heeft immers veel voordelen, maar weet ook de nadelen het hoofd te bieden.
