Na in het verleden wat geëxperimenteerd te hebben met NFT’s in de vorm van kittige katjes en inmiddels bijna anderhalf jaar geleden een collectible kocht van de eigen Blockdam-meetupgroep met het Is It Copernicus?-project had ik wel eens zin wat dingetjes te ver-NFT-en. Vooral ook om te leren wat nu de mogelijkheden zijn.
Het bleek een kostbare grap. Het ging om een gescande polaroidfoto die dan, mocht die ooit geveild worden, in fysiek bezit zou moeten geraken van de gelukkige koper, per briefpost of iets dergelijks. Eerst probeerde ik het platform Rarible. Waarom? Omdat je daar dus hun eigen RARI-tokens krijgt als je dingen op hun platform zet, leuk lokkertje.
NFT-je-polaroid
Mijn eerste poging: een NFT aanmaken van een plaatje van een polaroidfoto en dan via hun eigen Rarible-platform. Dat lijkt dus gratis, maar kost je 0,075 eth, althans met een gasprijs van rond de 100 gwei. Even voor de duidelijkheid: gwei is een honderd miljoenste ether (de munteenheid van het ethereumnetwerk, ‘eth’), dus 0,075 eth is 75 miljoen gwei. Een aardig kostbaar smart contract om die token aan te maken. Omgerekend zo’n 225 euro.
De andere optie is om een NFT te maken als echte losse ERC721-token. Ik ga even niet uitleggen hoe dat zit, maar dat is een echte nieuwe eigen niet-fungibele token. Met andere woorden: de NFT zit dan niet in een smart contract van Rarible. Dat mocht 0,71123 ether kosten, als in 2361 euro!
Oi. Dat is net helemaal wat veel.
Maar het platform doet daar wat aan. Het verdeelt zo’n 41.000 RARI-tokens per week onder de actieve gebruikers. Zeg, je krijgt er 10 voor een activiteit is dat zo’n 225 euro op moment van schrijven, voldoende om de gaskosten te dekken voor het maken van een token binnen de Rarible-omgeving.
Goed, even kort klagen op Twitter, dat hoort er ook bij. Vervolgens wees @RutgervZ me er terecht op dat een MP3-tje downloaden vroeger ook een uur tijd kostte. Dingen veranderen op den duur. Of het nou de beste vergelijking is, dat is niet eens zo belangrijk. Het zette me wel aan het denken.
Dingen kosten geld. Of tijd. Of materiaal. Of een combinatie van dat alles. In onze analoge wereld is dat zo. “Voor niets gaat de zon op” is ook alleen de komende kleine vijf miljard jaar nog maar waar.
Zomaar gratis dingen op internet zetten, dat zorgde voor een hoop lol, maar ook een hoop problemen: het is te makkelijk en je betaalt uiteindelijk toch wel, maar dan met data over jezelf. Hou je je spullen in eigen hand, dan kost je dat dus geld. Net zoals wanneer je een eigen website host. Dat kun je thuis in de meterkast doen, dan kost het hardware, tijd, een internetverbinding en energie. Doe je dat elders, dan kost het geld voor de huur van de hardware, verbinding en tijd.
Zo gezien is het helemaal niet zo gek dat een NFT maken geld kost. Het kost immers rekenkracht voor het ethereumnetwerk om het smart contract uit te voeren dat zorgt voor het hele proces van vastleggen op de ethereumblockchain en dat is op dit moment gewoon duur. Ten eerste omdat het redelijk druk is op het netwerk en ten tweede omdat ether, de munteenheid van het netwerk, tegenwoordig ook duur is. 0,1 eth was in juni vorig jaar nog 20 euro. Nu heb je het al over 331 euro.
Een token maken via OpenSea dan maar, dat leek wel aardig te doen bij relatief lage gasfees, maar nog steeds is het redelijk kostbaar. Dus dat doe je dan niet. Kijken kijken, niet kopen.
Uiteraard proberen mensen allerlei dingen uit om het goedkoper te maken. Een van de opties is naar een ander netwerk gaan of een tweede laag bovenop/gekoppeld aan ethereum, zoals Polygon en dan lijkt het vooralsnog gratis om je item voor de handel neer te zetten. Althans, het plaatsen van de listing ;)
Het laat je in ieder geval over een paar belangrijke zaken nadenken, zoals: wat wil je eigenlijk? Is het belangrijk dat je NFT echt helemaal alleen op z’n eigen contractadres op de ethereumblockchain staat? Of maakt het je misschien niet zoveel uit? In dat laatste geval kun je prima uit de voeten met experimentelere oplossingen of een bijna centralistische oplossing van een tussenpartij als OpenSea, Rarible of een van de vele andere.
De andere zaak waar je over na moet denken is: het is leuk om ergens even snel iets neer te kwakken en dat ‘kunst’ te noemen, of ‘collectible’ of iets anders. Maar misschien moet je er gewoon eerst eens beter over nadenken. Bouw eerst maar eens een collectie, iets dat misschien wel waarde kan hebben in de toekomst. Voor jezelf met emotionele waarde en wellicht ooit nog een stukje geldelijke waarde. Je weet maar nooit.
Dat museumidee waar ik samen met iemand anders al een tijdje mee rondloop moet misschien nog maar even wachten tot we daar mensen met verstand van zaken voor hebben…
ps, vraag me niet waarom OpenSea-links doorgestreept weergegeven worden door WordPress…
Als gast in de studio: Rik Rapmund – Oprichter van WorkPi; een HR tech start-up die mensen helpt zichzelf opnieuw uit te vinden en door te ontwikkelen richting de banen van morgen om succesvol en maatschappelijk relevant te blijven. Gebruikers krijgen daarbij de mogelijkheid om met behulp van een digitaal paspoort op de blockchain de controle terug te winnen over werkgerelateerde data. WorkPi is daarnaast de winnaar van het Self-Sovereign Identity track bij Odyssey Momentum 2020.
De populariteit van podcasts is groot. Velen maken ze, vaak voor niets of een appel en een ei. Hoe verdien je geld met een podcast? Dat is de grote vraag en het antwoord ligt bij: streaming money. Of: het bitcoin-lightning-netwerk.
Niet alleen voor geeky jongetjes en meisjes in achterkamertjes, maar bereikbaar én begrijpbaar voor iedereen. Ik schreef er al eerder over, maar toen was het nauwelijks de proof-of-concept-fase voorbij. Het werkte nog niet bepaald voor ons, de gewone mens.
Nu dus wel: walletmaker Breez bracht op 23 maart een testversie uit voor iOS en voor een enkeling met de juiste kanalen ook voor Android.
De stappen op iOS (op Android doe je automatisch mee met het bètaprogramma moet je nog even een APK downloaden at your own risk): download de wallet in het TestFlight-programma, installeer, maak een klein plukje (bijvoorbeeld omgerekend 5 euro) aan Lightning-bitcoin naar Breez-met-podcastmogelijkheid over. Zoek een podcast en warempel, als de podcast in zijn RSS-feed de zogenaamde ‘value tag’ heeft opgenomen, dan kun je heel kleine plukjes geld in de vorm van microbitcoins naar de maker van de podcast sturen. Zomaar, zonder gedoe.
Ik ben niet enthousiast, ik ben bijna euforisch. Dit kon eerst alleen met een app waar heel veel goede bedoelingen in zitten, maar die ik (nog) niet bepaald aan iemand zou aanraden. Nu is het dus andersom: een wallet, een bitcoinbewaarportemonnee, voegt podcasting aan zijn service toe en dus niet een podcastingapp die een walletservice toevoegt.
Dit is precies wat bitcoin is: de basislaag is supersafe, traag en kostbaar. Daar bouw je andere dingen bovenop. Apps die iets kunnen, systemen waar we echt iets aan hebben in combinatie met die hele domme bitcoinblockchainbasis. Eigenlijk precies hoe internet werkt, zelf ook een vrij ‘dom’ netwerk dat vooral heel goed is in data verplaatsen. En bitcoin is heel goed in waarde verplaatsen.
Het zogenaamde Lightning-netwerk draait als het ware ‘bovenop’ de bitcoinblockchain. Is een ‘2de laag’. Een laag die heel veel sneller werkt, veel goedkoper is en bedoeld voor kleine bedragen. En daar dan ook heel erg goed in is om die af te handelen of het settelen van transacties. Microstransacties in dit geval zelfs.
De Breez-app
Na al die euforie, hoog tijd de app zelf kort onder de loep te nemen. Het gaat om een bitcoinwallet met lightning-functionaliteit. Je kunt deze wallet gebruiken als ‘normale’ bitcoinwallet, maar daar is deze niet voor bedoeld. Breez is bedoeld voor het lightning-netwerk of LN. Dat netwerk bestaat nog maar kort en het was tot niet zo lang geleden een drama om er iets mee te doen als je geen technische kennis had. Die problemen zijn in 2019 en 2020 uit de weg geruimd en er ontstond een groot aantal heel simpele bitcoin-LN-wallets. Ofwel portemonnees waar je geen kennis voor nodig hebt.
Screenshots uit bèta-versie van Breez-wallet
Na het downloaden van de app, krijgt je direct het hoofdscherm te zien met de walletfunctionaliteit. Dan zijn er twee opties: Send en Receive, ofwel verzenden en ontvangen.
De bètaversie met podcastfunctionaliteit heeft in het menu aan de linkerkant direct onder balance ook Podcasts staan. Daaronder staat de optie een Point of Sale te openen, een simpele kassafunctionaliteit, en daaronder apps en voorkeuren of Preferences.
Om iets te kunnen doen met LN-bitcoins moet je ze eerst hebben. Daar zit een addertje onder het gras voor zij die ze nog niet hebben, maar daarover later meer.
Druk simpelweg op receive en klik op Receive via Invoice. Daar kun je de hoeveelheid in bitcoin aangeven, maar door op het tekentje rechts te klikken kun je ook euro’s of dollars aangeven. Stel, we sturen 5 euro aan LN-bitcoins naar de wallet. Daarvoor maak je een invoice aan. Na het aanmaken krijg je een qr-code te zien en de mogelijkheid de code te kopiëren. We doen dat laatste en plakken die code in een andere LN-bitcoinwallet met wel fondsen erin. Daarna is het slechts een kwestie van accepteren van de factuur en verzenden. Enkele seconden later staat de 0.0001077 bitcoin (op moment van schrijven ongeveer 5 euro) op je Breez-wallet.
Ga je nu naar het tabje Podcasts dan zie je daar al enkele podcasts die gebruikmaken van het systeem waaronder twee Nederlandstalige podcasts De Bitcoin Show en Hup Bitcoin. Beginnen met Bitcoin accepteert ze ook, maar daarvoor moet je even in het zoekveld ‘beginnen met bitcoin’ invoeren. In principe zijn, voor zover mij bekend, alle podcasts die zich bij het podcastindex.org-netwerk van Adam Curry hebben aangesloten te vinden.
De Magic
Dan komt de magic. Je gaat naar de podcast in kwestie toe en klikt op een aflevering. Dan klik je op play en zie je een paar extra buttons onderaan die je bij andere podcastapps (nog) niet zult vinden, namelijk Boost! en een button met daaronder sats/min dat staat voor satoshi’s per minuut. Een satoshi is de kleinste deler van bitcoin, ofwel 0.00000001 bitcoin.*
Je kunt bij Boost een bedrag instellen en als je dan op Boost klikt, dan stuurt ie in een keer dat bedrag naar de podcast. De andere functie zorgt ervoor dat je per minuut je podcast betaalt. Zo weet je als podcaster ook of mensen je aflevering überhaupt wel afluisteren zonder dat je extra spionage-software nodig hebt om zo je luisteraars te bespieden op hun gedrag.
Als je de per-minuut functie op 0 zet, dan betaal je niets.
Uiteraard is de app nog wat kaal in vergelijking met andere podcastapps en mist nog veel standaard-podcastappfunctionaliteit, maar dit is wel een begin waar ik blij van wordt. Hoe andere podcasts zich makkelijk aan kunnen sluiten kun je het best checken in het LightningNL-telegramkanaal of zie uitleg over de code in het artikel Podcast en streaming money dat ik op 7 november over dit onderwerp schreef. Met behulp van Podcasterwallet kun je ook zonder RSS-skills of zonder de mogelijkheid iets aan je RSS-feed te wijzigen satoshi’s ontvangen.
Kleine waarschuwing: het is nog wel erg makkelijk om je geld ‘kwijt’ te raken, want als je per ongeluk op ‘boost’ klikt, is het ook in één keer weg. Maar nogmaals: het is bèta, het is nog vroeg, toch als je ziet HOE relatief makkelijk dit blijkbaar te implementeren is, geeft dat hoop. Hopelijk zien anderen ook dat podcasts vrij en open kunnen blijven door niet achter betaalmuren van grote bedrijven te gaan hangen en wellicht vele andere vormen van online media.
Happy podcasting!
Lightning-bitcoin
Wat is Lightning-bitcoin of LN-bitcoin of LN-BTC nou eigenlijk? In feite zijn het normale bitcoins, alleen ze staan als het ware vast in kanalen van gebruikers. Tussen die kanalen kunne zonder tussenkomst van de gewone bitcoinblockchain toch transacties uitgevoerd worden. Technisch gezien is dit een ietsiepietsie minder veilig dan een transactie uitvoeren op de grote, trage en dure bitcoinblockchain, maar het is wel duizenden keren sneller en goedkoper. Een transactie kost vaak zelfs zo weinig dat je het niet in centen uit kunt drukken. De gedachte is dan ook dat veel mensen nooit met het bitcoinbasisnetwerk in aanraking zullen komen, behalve misschien voor sparen of andere zaken waarbij snelheid van transacties of kosten van een transactie niet zoveel uitmaken.
Het lightning-netwerk bestaat goed en wel nog maar kort. Kanalen kunnen goed en wel sinds maart 2018 gemaakt worden. Sindsdien is er heel veel ontwikkeld en het gaat steeds sneller, juist omdat als het er eenmaal is, iedereen er iets mee kan doen, zolang je je maar aan bepaalde standaarden houdt.
* Het kan nog kleiner, namelijk een duizendste satoshi, maar dat is nog niet relevant voor gewone betalingen
Je seed opslaan, die twaalf of 24 woorden om je cryptovalutawallet terug te kunnen halen in geval van calamiteiten, zoals een kapotte telefoon, een gecrashte computer of een defecte of verloren hardwarewallet. Die seed is immers het belangrijkste ding in de cryptovalutawereld. Maar dat ene papiertje kan nat worden, kan verbranden of gewoon wegwaaien. Is daar niet iets anders op te verzinnen? Ja, het papier plastificeren en in de brandkast* leggen. Of graveren in metaal en dat veilig opslaan in een kluis.
Er bestaan heel wat, soms vrij kostbare, opslagmethoden voor je mnemonic key of je seed in metaal, ook wel metal crypto wallets genoemd of vergelijkbare terminologie. Sommige van die dingen hebben zelf ook weer slimme systemen om de seed nog lastiger te ontdekken met allerlei ontcijfermethoden. Jameson Lopp maakte een mooi overzicht met verschillende metalen backupmethoden op GitHub.
Een van die manieren is in mijn ogen mooi en simpel, bijna charmant te noemen. Men neme doodordinaire roestvrijstalen ringen, ook wel ‘carrosseriering’, maatje M8. Een set slagletters en cijfers van 3 millimeter en eventueel nog een leuk ge-3D-print malletje om de boel netjes op je ringen te slaan, zoals de mal van Blockmit waar ik het voor het eerst zag.
Vervolgens een bout en moer en je hebt een heel goed opslagsysteem, bestand tegen water en brand. En heel veel vervelende chemicaliën.
In mijn ogen een praktische oplossing. Niet omdat ie weinig kost, maar omdat het zo effectief is.
Al die andere methoden vereisen één aankoop per seed. Als je eenmaal een hamer en de slagletters hebt, kun je in feite altijd maar doorslaan, zolang je ringetjes hebt. En die zijn overal te krijgen.
We testten met Blockdam begin 2021 het slaan van deze ringetjes uit op locatie in de Beurs van Berlage. Helaas was er geen echt heel stabiele ondergrond in de beurs te vinden (een platte stenen of metalen ondergrond zoals een aambeeld is aan te bevelen), maar dat mocht de pret niet drukken.
Edit: gebruik een echte hamer met metalen kop + een aambeeld (bijvoorbeeld een gewicht van een dumbbell)
* een brandkast is een kast die tegen hoge temperaturen kan, een gewone kluis is niet per se een brandkast, let daarop als je een kluis overweegt
Op en neer, dat doen koersen. En de laatste tijd gaan die van bitcoin en vele andere cryptovaluta weer met dubbele cijfers omhoog of naar beneden ten opzichte van ‘traditionele’ valuta. Hoog tijd voor alle niet-gespecialiseerde media om weer eens met verhalen te komen rond die muntjes met bitcoin als aanvoerder.
Die verhalen gaan vrijwel nooit over de achterliggende technieken of bijzondere eigenschappen ten opzichte van ‘gewoon’ geld. Ze gaan over geld, of eigenlijk over het huidige geldsysteem en de daarbij behorende problematiek. Ze gaan niet over het feit dat in bitcoin als protocol al een systeem ingebakken zit dat automatisch alle transactiegegevens bijhoudt. Je hebt niet eens meer een ingewikkeld en duur internationaal systeem nodig dat alle transacties bijhoudt, nee, dat zit al in het waardesysteem zélf.
De vragen gaan nog steeds over of het wel veilig is als belegging, want waarde. Het gaat niet om de vraag hoe waarde functioneert in een systeem dat zo eindig is in aantallen als bitcoin. Meer dan 21 miljoen bitcoins zullen er immers nooit zijn, al kun je die gelukkig wel heel ver achter de komma opdelen. De zoektocht van veel media is nog steeds naar de nieuwe cryptomiljonairs en naar de verliezers, de menselijke verhalen. Die zijn soms heel interessant, luister bijvoorbeeld naar de BBC-podcast over ‘crypto’scam OneCoin in ‘The Missing Crypto Queen‘, maar in het grote geheel echt niet zo relevant.
De vragen gaan over de traagheid van het systeem, en niet over de reden waarom de basis zo traag is. Overigens is dat ‘traag’ al opgelost met lagen bovenop het bitcoinnetwerk zelf. Over al die eigenschappen gaat het niet. Het is ook lastig, het is niet alleen een technisch systeem dat je moet doorgronden, je moet ook nog eens alles loslaten wat je weet en voelt bij centrale systemen. En als klap op de vuurpijl blijft het verhaal over het piramidespel terugkomen. Of de tulpenmanie. Of allebei.
EenVandaag
Donderdag 7 januari mocht professor van de VU economic and monetary policy en econoom bij de Rabobank Wim Boonstra aantreden bij NPO Radio 1. Hij mocht zijn licht laten schijnen over bitcoin. Een citaat uit de bijbehorende tweet van EenVandaag: “We kunnen niet met z’n allen slapend rijk worden” waar podcasthost Bart Mol van Satoshi Radio gevat op reageerde met een tweet: “Dat hoeft ook niet. Zolang we maar niet slapend arm worden.”
Voor een analyse van het gesprek op EenVandaag, zie het uitgebreide twitterdraadje dat Peter Slagter van LekkerCryptisch.nl hierover schreef.
Natuurlijk, er zijn mensen die door bitcoin en andere cryptovaluta nu meer dan puissant rijk zijn. Zo gaat dat vaak met nieuwe vindingen. Die zullen hun bitcoins uit moeten geven om dingen te kopen. Maar je ziet al: voor je het weet hang je weer in het ‘kijk eens, rijke mensen!’-verhaaltje. Terwijl er hier in Nederland vooral wordt gewerkt aan het tegenwerken van mensen die met deze systemen bezig zijn zonder dat ze daar nu direct multimiljonair van worden.
Dit gaat om begrip van het systeem. Begrip dat je er heel interessante dingen mee kunt doen, zoals het heel snel en supergoedkoop faciliteren van internationale betalingen. Dat kan namelijk want het systeem is er al. Het ligt er en iedereen kan het gebruiken. Iedereen kan met heel weinig moeite geld overmaken naar iedereen met een telefoon over de hele wereld. Zonder een bank en zonder noemenswaardige kosten.
Leest u dat. Zonder een bank. En toch zou het zomaar eens kunnen zijn dat systemen als bitcoin de laatste redding van de traditionele bank gaan worden, namelijk als vertrouwd instituut om ze te helpen op te slaan voor klanten.
Maar dat mogen de banken zelf gaan verzinnen als ze gestopt zijn met het proberen te dwarsbomen van een systeem dat er is en, een andere interessante eigenschap, eigenaarloos is waardoor het ook niet weg te krijgen is. Je kunt het lastig maken met regeltjes, bijvoorbeeld om van fiat geld naar bitcoin, maar dan stoppen de gebruikers toch gewoon met naar fiat geld gaan?
Waar zien we dat al gebeuren dan? Bij bedrijven die vooral niet in Nederland zitten en wel in de Verenigde Staten. Bijvoorbeeld Strike, een bedrijf dat het zogenaamde Lightning Network gebruikt. Dit is een netwerk dat als het ware bovenop het bitcoinnetwerk ligt. Met dit netwerk kun je praktisch zonder transactiekosten toch supersnel (kleine) stukjes bitcoin aan elkaar overmaken. Dat netwerk gebruikt dit nieuwe bedrijf Strike om mensen over de hele wereld de mogelijkheid te geven vrijwel direct geld in verschillende valuta naar elkaar over te laten maken.
Het is niet de vraag óf je als traditionele bank verdwijnt omdat in elke niche wel een fintechbedrijfje springt dat het mooier, beter en sneller doet. Het is de vraag wanneer je helemaal verdwenen bent omdat je maar bleef roepen dat het ‘geen geld’ is. Misschien is dat het ook niet, althans niet in de traditionele zin van het woord.
De vragen die Suzanne Bosman en Lammert de Bruin stelden aan Boonstra waren overigens niet slecht. Je hoorde al een soort van scepsis in hun intonatie met betrekking tot de antwoorden die hij gaf. Ze hadden alleen door kunnen vragen. Ze hadden kunnen vragen of hij misschien in een notendop zou kunnen uitleggen hoe bitcoin werkt, ongeacht of het in zijn ogen een nuttig financieel instrument is of niet. Dan hadden we waarschijnlijk kunnen vaststellen dat dit niet het geval is en dat hij daar zat op zijn merites van professor aan een universiteit en die van econoom verbonden aan een grote Nederlandse bank.
Goede, inhoudelijke gesprekken en bijbehorende kritiek, dat is natuurlijk nooit weg en belangrijk om ervoor te zorgen dat wet- en regelgeving een beetje in de pas blijft lopen met wat er in de maak is in plaats van rücksichtslos regels gestoeld op de ‘oude’ economie op totaal andere systemen te plakken. Dat maakt niet alleen bitcoin beter en sterker, maar ook de samenleving zelf.
Als je dan voor de zoveelste leutert over een piramidespel, wat het aantoonbaar níet is, tja. Dan ben je wel een beetje ‘af’.
Of hoe de EU door de aansporing van de FATF van elke blockchain een data-surveillancesysteem maakt
Inmiddels is het voor iedereen salonfähig om te klagen over het niet respecteren van privacy. Zelfs de best onderzochte app op het gebied van privacy, de als open source-project gebouwde CoronaMelder, moest het constant ontgelden omdat het heel misschien zo zou kunnen zijn dat ergens inbreuk op de privacy van burgers gemaakt zou kunnen worden.
En dat is goed. Heel goed. Al tientallen jaren leken privacyvoorvechters tegen complete desinteresse van politiek en publiek aan te lopen als het om online privacy ging. Niemand leek het iets te kunnen schelen, totdat daar langzaam verandering in kwam onder aanvoering van de EU. De Algemene Verordening Gegevensbescherming of AVG werd in eerste instantie gehaat. Nu blijkt dat ‘Europa’ daarmee in een groot deel van de wereld de eisen voor privacy op internet iets heeft verbeterd en nu vinden we het ineens ‘onze’ AVG.
Ondertussen vindt op grote schaal een privacyschending-in-wording plaats die alles wat met de AVG is bereikt, volledig teniet doet. Dat allemaal als gevolg van een organisatie die stilletjes achter de schermen de boel aanjaagt: de Financial Action Task Force of FATF.
Waarom is dit belangrijk?
Blockchains en afgeleiden worden steeds meer gebruikt binnen allerlei decentrale systemen op internet Ongemerkt zullen steeds meer mensen hier gebruik van maken Door richtsnoeren van de Financial Action Task Force zullen alle virtuele tokens of coins in de toekomst gevolgd gaan worden Daarmee veegt de EU in een paar woorden alles dat bereikt is met de AVG van tafel
De FATF is geen wetgevend orgaan, maar zorgt wel voor zogenaamde richtsnoeren. Hou je je niet aan die richtsnoeren of veins je er niet aan mee te doen, dan lig je er voor een groot deel van het internationale handelsverkeer uit, vooral het handels- en financiële verkeer met de VS.
Toevallig beoordeelt de FATF volgend jaar Nederland en ons land staat er niet goed op. Telkens weer blijkt dat grote grijze geldstromen ongehinderd door het Nederlandse financiële systeem kunnen lopen. Dat alles zorgt voor een overijverig Ministerie van Financiën dat alle regeltjes van de FATF minutieus in wil voeren en zich eraan wil houden. Of toch in ieder geval op papier. Een van die regeltjes zorgt voor een extreme vorm van het constant volgen van burgers en bedrijven over de hele wereld, zonder dat daar aanleiding voor is. Deze vorm van privacyschending moet ‘helpen in de strijd tegen witwassen’, maar we weten allemaal dat de echte boeven hier altijd weer wegen omheen weten te vinden. Een wassen neus met enorme gevolgen voor de gewone mens.
Travel rule voor cryptobedrijven
Vorig jaar kwam de FATF met regels waarin zogenaamde Virtual Asset Service Providers of vasp’s bij elke transactie naam en adres van zowel zender als ontvanger mee moesten sturen. Dit heet ook wel de travel rule waarbij klantinformatie met de transactie mee moet reizen.
De discussie over de travel rule leek tot nu toe beperkt tot de groep bedrijven die zich bezighielden met virtuele valuta en directe afgeleiden daarvan. Veel blockchainontwikkelaars leefden in de veronderstelling dat de regel aan hen voorbij zou gaan. Dat was ook niet gek als je kijkt naar de huidige definitie van virtuele valuta in de Europese anti-witwasregels. Kort samengevat: een digitale weergave van een waarde die niet door een centrale bank of overheidsinstantie wordt uitgegeven, maar wel als ruilmiddel wordt geaccepteerd1.
Die laatste definitie is in aanstaande EU-regelgeving, de Regulation on Markets in Crypto-assets (MiCA), veranderd en heel breed gemaakt. Zo sluit de regelgeving beter aan bij de FATF-definitie van crypto assets2, namelijk een digitale weergave van waarde of rechten die elektronisch kan worden overgedragen met behulp van distributed ledger-technologie3, waar ook blockchains onder vallen.
Onder zo’n brede interpretatie van de definitie van een crypto-asset vallen in feite bijna alle (toekomstige) blockchaintoepassingen4, zoals bijvoorbeeld een virtueel zwaard in een computerspel of blockchaintoepassingen binnen de transport en logistiek. Omdat alles in de toekomst vermoedelijk een zogenaamde digital twin of digitale representatie krijgt, is de reikwijdte nauwelijks voor te stellen5.
Ingrijpend
De travel rule is nog niet van toepassing, maar we kunnen in Zwitserland al zien wat voor impact de regel kan hebben op privacy. De Zwitserse toezichthouder heeft namelijk een richtsnoer gepubliceerd hoe die de travel rule wil inzetten. De Zwitserse regels vereisen dat de cryptobedrijven kunnen bewijzen dat de persoon achter de ontvangende wallet6 die ook echt bezit. Dat schendt niet alleen de privacy van de ontvangende persoon, maar door de werking van deze decentrale online systemen ook de privacy van iedereen verderop in de keten. Daarnaast moet je je afvragen of je weer een bak aan persoonsgegevens bij een derde partij wil neerleggen die alleen maar gestolen kunnen worden.
Een bericht op de website van De Nederlandsche Bank, tegenwoordig ook toezichthouder op de Nederlandse cryptobedrijven, laat zien dat het hier ook die kant op gaat. De aanbieder van cryptodiensten in Nederland moet vaststellen dat de persoon ook daadwerkelijk de ontvanger of verzender van de cryptovaluta is. Een ander voorstel vereist zelfst dat bekend moet zijn dat de wallet van de ontvanger daadwerkelijk van die ontvanger is. Met andere woorden: je mag cryptovaluta kopen, maar vanaf dat moment wordt je behandeld alsof je verdacht bent in de ogen van DNB.
Aan de andere kant kun je stellen dat het niet zo raar is dat DNB wil weten wie wat ontvangt of verstuurt. Dat gebeurt bij banken toch ook? Dat klopt een beetje. Als je een betaling aan iemand in het buitenland doet, hoeft de bank alleen maar te checken of de ontvanger op een sanctielijst staat. Of de ontvanger daadwerkelijk over de bankrekening kan beschikken, is zelfs niet van belang. Toch doet DNB alsof deze regels uit de sanctiewet voortvloeien, terwijl dat bij banken niet eens van toepassing is.
Zijn er dan nu helemaal geen checks and balances bij die cryptobedrijven in Nederland? Zeker, in de meeste gevallen worden transacties uitgevoerd met behulp van iDeal, waardoor sowieso al de identiteit van de koper bekend is. Met behulp van al lang bestaande regels is het daardoor al heel goed mogelijk om vreemde transacties te monitoren. Met het grote verschil dat eerst een strafbaar feit moet zijn vastgesteld voordat verder onderzoek gedaan wordt naar de betrokkenen.
Eeuwige datasurveillance
Al ruim dertig jaar lang passen we steeds meer datasurveillance toe op banken en andere financiële instellingen, zonder noemenswaardig succes. Wat de Europese Commissie en de FATF voorstellen is dat we voor crypto-toepassingen en toekomstige blockchains een nog groter sleepnet gaan neerzetten. Dit is water naar de zee dragen, dat laten de ervaringen rond de FinCEN-papers en FIU-meldingen7 overduidelijk zien. Het gevolg: nog meer massaal data verzamelen en iedereen al vast als schuldige aanmerken. Er worden massaal data verzameld alsof mensen schuldig zijn en van enig echt vervolg is geen sprake. De kleine spelers worden lastig gevallen en de grote blijven buiten schot.
Hoe zou die datasurveillance in de fysieke wereld voelen? Stel, je geeft of leent een papieren boek aan iemand. Hier, alsjeblieft. Een boek, veel plezier ermee. Dat hoeft niemand te zien, de boekhandel niet die het boek ooit verkocht en de gever hoeft niet te weten of de gelukkige krijger het boek ooit nog aan iemand anders geeft. Stel dat dit verboden wordt, dat je je boek alleen nog maar met behulp van een derde partij aan iemand anders mag geven, omdat het anders illegaal is?
Belachelijk zouden we dat vinden.
Maar dat is precies wat er nu gaande is. In de regelgeving van de FATF, regels die dus niet moeten, maar wel iedereen zal toepassen, staat dat de volgende klantgegevens met die virtuele transacties naar de andere partijen mee moet worden gestuurd, anders mag je de transacties niet uitvoeren:
The required information includes the: (i) originator’s name (i.e., the sending customer); (ii) originator’s account number where such an account is used to process the transaction (e.g., the VA wallet); (iii) originator’s physical (geographical) address, or national identity number, or customer identification number (i.e., not a transaction number) that uniquely identifies the originator to the ordering institution, or date and place of birth; (iv) beneficiary’s name; and (v) beneficiary account number where such an account is used to process the transaction (e.g., the VA wallet). It is not necessary for the information to be attached directly to the VA transfer itself. The information can be submitted either directly or indirectly.
Onder het mom van witwassen en terrorismebestrijding wordt alles elke keer weer vloeibaar. Het is de stoplap waarmee alles dat eigenlijk niet kan of mag toch ineens probleemloos overal doorkomt.
Kamervragen en Europese klachtenprocedure
Het is niet zo dat niemand deze uitbreiding van regelgeving zag aankomen, maar het is complex en een heel langdurig proces dat eigenlijk niet samen te vatten is. Simon Lelieveldt, voormalig hoofd toezicht en financiële markten van de Nederlandse Vereniging van Banken, werkte al in 2006 aan de invoering van de travel rule in het bankwezen. Inmiddels is hij zelfstandig adviseur voor verschillende fintechbedrijven en luidt al ruim een jaar de noodklok rond de FATF-regels en andere datasurveillance. Samen met Privacy First en de Vereniging Bitcoinbedrijven Nederland stuurde hij brieven aan zowel de Minister van Financiën Hoekstra en de Eerste Kamer. Daarop kwam een ontwijkend antwoord van Het Ministerie dat deed alsof het alleen voor bitcoins bedoeld was en nooit opgerekt zou worden tot overige digitale blockchaintokens. Inmiddels wordt die definitie inderdaad opgerekt.
Lelieveldt heeft inmiddels een infringementklachtbij de Europese Commissie ingediend met betrekking tot de vijfde Anti-witwaswet van de EU (oh ja, die is er ook nog). Daar wijst hij, onder verwijzing naar een vuistdik proefschrift op het in strijd zijn met fundamentele mensenrechten van de witwasregelgeving, op 17 punten. Inmiddels heeft hij ook antwoord gekregen van de Commissie. Men probeert de discussie onder het tapijt te vegen:
The EU legislator carefully considered the fundamental rights aspects of 5th Anti Money Laundering Directive at time of its adoption, and concluded it remains limited to what is necessary and proportional.
In addition, you do not indicate how the Dutch law at stake would go beyond theprocessing provided for under the 5th Anti Money Laundering Directive and constituteunlawful processing.
As pointed out by the Dutch Data protection authority, the European Commission willdraw up a report on the implementation of the Anti-Money Laundering Directive byJanuary 2022. Pursuant to Article 65 of this Directive, the report will include in particular“an evaluation of how fundamental rights and principles recognized by the Charter ofFundamental Rights of the European Union have been respected”.
Given the above, the European Commission does not intend to open an infringementprocedure.
Lelieveldt heeft inmiddels ook al een reactie terug gestuurd:
I am somewhat puzzled why your services would attach a different weight to the observations of our DPA-s as well as the recent Court of Justice verdicts on export of data to the US. Of course the complaint form does not allow elaborate wording, which is why I referred to the dissertation of C. Kaiser. It provides 17 fundamental legal arguments why there are already now violations of human rights by means of the AMLD5 rules. I would have hoped those would be taken into consideration. The referral to the planned evaluation procedure is interesting in this respect but does not equal a further consideration by the Court of Justice, to which the procedure might provide access.
Tegelijk verzucht hij dat de procedure hem merkwaardig voorkomt, aangezien hij met 25 jaar ervaring in het veld van Europese regelgeving behoorlijk de weg weet en erop vertrouwde dat een goed onderbouwd argument van een insider toch op zijn minst zijn weg zou moeten vinden naar het Hof van Justitie.
If with my 20 plus years of experience I am unable to convince you to at least take the complaint into further consideration, what would it take for any other less-EU-law literate citizen to be able to do so?
Zal het tij keren?
Het heeft zes jaar geduurd voordat we af waren van het versturen van transactiegegevens van elke SWIFT-transactie naar de VS. Gaan we nu weer dezelfde fout maken om een probleem aan te pakken dat heel ergens anders zijn oorsprong heeft? Het lijkt er wel op.
Uiteindelijk zorgen de FINCEN-papers weer tot veel woorden bij banken, uiteraard weer zonder veroordelingen. Banken zullen nog duurdere systemen gaan inzetten en honderden miljoenen zullen er weer tegenaan gegooid worden om voor de bühne te zorgen dat ‘het lijkt alsof er wat aan gedaan wordt’. Over een paar jaar zal weer blijken dat de grote vissen probleemloos door alle mazen van de richtsnoeren heen wisten te zwemmen, weer gevolgd door nieuw onderzoek. Weer mea culpa’s en sorry’s en weer geen topmensen de bak in. Wel weer de volgende hap uit het laatste beetje privacy, of wat er nog van over is.
Zolang de oorzaken van witwassen en ander potentieel criminele geldstromen niet aangepakt worden, zal er niets veranderen voor de echte boeven. Slechts het klootjesvolk, wij dus, hebben er last van en wij doen er al lang niet meer toe wat het accepteren van deze privacyschendende U-bocht laat zien.
Door de werking van blockchain(achtige) technieken, wordt het heel erg makkelijk iedereen voor altijd te blijven volgen. Het recht op privacy wordt hiermee volledig teniet gedaan. Dat is nog vreemder als je bedenkt dat het niet heel moeilijk is om via bestaande juridische wegen mensen te mogen onderzoeken waarbij dezelfde informatie naar boven te halen is, het vergt alleen iets meer werk. Er is een lichtpuntje: de rechter. Het Europese hof van Justitie heeft pittige uitspraken gedaan die de privacy beschermen. In Nederland hadden we de SyRi-uitspraak en start binnenkort een rechtszaak van Privacy First tegen een verplicht dataregister van aandeelhouders dat sinds eind september verplicht gevuld moet worden. Te hopen is dat ook in deze zaak de rechter de burger wél beschermt tegen een te uitbundig privacyschendende overheid.
1. …a digital representation of value that is not issued or guaranteed by a central bank or a public authority, is not necessarily attached to a legally established currency and does not possess a legal status of currency or money, but is accepted by natural or legal persons as a means of exchange and which can be transferred, stored and traded electronically; 2. ‘crypto-asset’ means a digital representation of value or rights, which may be transferred and stored electronically, using distributed ledger or similar technology; 3. a class of technologies which support the distributed recording of encrypted data. 4. FATF-aanbeveling: The required information includes the: (i) originator’s name (i.e., the sending customer); (ii) originator’s account number where such an account is used to process the transaction (e.g., the VA wallet); (iii) originator’s physical (geographical) address, or national identity number, or customer identification number (i.e., not a transaction number) that uniquely identifies the originator to the ordering institution, or date and place of birth; (iv) beneficiary’s name; and (v) beneficiary account number where such an account is used to process the transaction (e.g., the VA wallet). It is not necessary for the information to be attached directly to the VA transfer itself. The information can be submitted either directly or indirectly, as set forth in in INR. 15. 5. Je zou zelfs kunnen beargumenteren dat Facebook daarom Libra bouwde: zo moeten ze mensen volgen, want het zijn de regels, ook al gaat het tegen de AVG en rechten van de mens in. 6. Een wallet is een veelomvattende term voor een persoonlijke digitale ‘kluis’ waar je waardevolle digitale spullen in kunt bewaren. DNB noemt het ‘cryptobewaarportemonnee’. 7. FIU: Financial Intelligence Unit
Vanaf 23 november is mijn boek ‘Cryptovaluta voor Dummies‘ verkrijgbaar (ook experimenteel via OpenBazaar * en per 12 april 2019 in het Duits als Kryptowährungen für Dummies)! Druk 2 is inmiddels ook verkrijgbaar (30 maart 2021) en via deze site ook met Lightning-bitcoin te krijgen.
Voor mij zijn cryptovaluta, en bitcoin in het bijzonder, door het werken aan dit boek nog interessanter geworden dan ze al waren. Toch moeten we niet vergeten dat het nog een groot experiment is, waarvan niemand de uitkomst kan voorspellen.
Waar heb ik het allemaal over in het boek? Natuurlijk komen bekende munten langs, zoals bitcoin, ethereum, litecoin, stellar en wat al niet meer. Daarnaast, of eigenlijk eerst, heb ik het over de geschiedenis van geld en waarom bitcoin zo bijzonder is. Dat heeft meer met goud te maken dan je misschien in eerste instantie zou denken.
Vervolgens duiken we diep in de achterliggende gedachtes achter ethereum en de komst van smart contracts, waarna er een enorme hausse van nieuwe tokens en cryptovaluta opkwam.
Maar ook: hoe gebruik je nou een wallet bij ethereum? Hoe zit dat met al die combinaties van websites, decentrale applicaties, (hardware)-wallets en wat al niet meer. Je zult ook zien dat het er misschien lastig uitziet, maar dat het eigenlijk best meevalt (en ga er vooral zelf mee aan de slag, daar leer je het meest van).
Uiteraard kan ook het kopje ‘geld verdienen met cryptovaluta’ niet ontbreken. En nee, dat is geen beleggingsadvies, slechts een overzicht.
Het is veel te veel om op te noemen in een korte samenvatting, maar binnenkort kun je er zelf doorheen bladeren in de boekhandel!
* OpenBazaar is was een p2p-marktplaats, waardoor de verkoper zelf ook online moest zijn. Ik heb het boek erop gezet omdat ik vind dat een boek over cryptovaluta ook met cryptovaluta verkrijgbaar moet zijn (al vraagt het om een omweg). Nu is er gelukkig heel wat veranderd sinds de laatste paar incarnaties van dit systeem en kun je ook iets kopen als de verkoper offline is. Net als cryptovaluta zelf, is het een experiment, wel een interessant experiment in mijn ogen. Helaas is OpenBazaar ermee gestopt, vandaar dat de link is verwijderd.
Bijna niemand, maar dat antwoord zag je wel aankomen
Er is een probleem met cryptovaluta, -tokens en andere, op blockchain gebaseerde zaken: wie gebruikt het? Bijna niemand. Is dat vreemd? Nee, dat is niet gek. Als voorbeeld CryptoKitties. Het eerste bekende spel op een blockchain met als bijzonderheid dat elk katje ook daadwerkelijk uniek is. Het was leuk spelen toen het geheel nog op een testnet van Ethereum draaide en alles technisch gezien gratis was (Ethereum is de blockchain waar CryptoKitties op draait, een soort van Bitcoin). Maar toen ging het naar het echte netwerk, mainnet heet dat, en daar ging het mis.
CryptoKitties liftte leuk mee op de hype van dat moment en prompt liep het hele hoofdnetwerk vast. Het zorgde voor enorm hoge transactiekosten, want iedereen zou en moest zo’n kat bemachtigen. Of laten paren (siren heet dat), ongeacht sekse, want sekse hebben de katjes niet. Of ruilen. Of iets anders, maar elke actie zorgt voor een transactie en elke transactie kost een beetje geld. Het netwerk zelf kan zo’n 15 transacties per seconde aan. Je begrijpt al waar dat op uitliep: ravage. Om nog transacties te kunnen uitvoeren, ook als die niks met die katten te maken hadden, moest je diep in de buidel tasten: hoe meer je betaalde, hoe groter de kans dat je transactie rap uitgevoerd werd.
Wippen, ruilen, verkopen
Al snel had ik omgerekend 45 euro in ether uitgegeven aan het spelletje. Dat ging naar een katje kopen (5 euro voor een kat + transactiekosten), een katje laten wippen met een ander katje voor een nieuw katje (transactiekosten voor paren, transactiekosten voor het binnenkrijgen van het katje). Ik zette een katje te koop (transactiekosten voor het in de etalage zetten). Ik zette een katje in de etalage om te paren met een ander, mij onbekend katje (transactiekosten voor mijn kat achter het raam zetten). Kortom, elke scheet kost iets, want elke actie op het netwerk kost iets, want je gebruikt namelijk computerkracht in het netwerk.
Technisch gezien klopt het natuurlijk helemaal dat je, als je rekenkracht nodig hebt, je daarvoor betaalt. We zijn alleen ergens bij het begin van het populariseren van internet gaan denken dat alles ‘gratis’ is. Oh nee, je verkoopt je data, maar dat laten we nu even links liggen.
Terug naar die katjes. Ik heb nooit zo goed begrepen waarom verzamelspelletjes zo populair zijn en ik snap het nog steeds niet. Maar 45 omgerekende eurootjes voor wat spelen met unieke kattenplaatjes vond ik toch net wat ver gaan en omdat het mijn interesse niet is,.
Toch voel je op je klompen aan dat er wel ‘iets’ zit in zo’n systeem. Moet dat met een blockchain? Niet per se. Dat verzamelen gebeurt op grote schaal binnen zogenaamde free to play-games. De spullen die je in-game kunt kopen blijken alleen vaak gejat te worden, zoals in Fortnite.
Het gaat zelfs zover dat niet alleen het Jeugdjournaal onlangs berichtte over phising naar Fortnite-spullen, maar ook het grotemensenjournaal. Zo’n verzamelonderdeel in een game zou best een blockchain kunnen gebruiken om dat soort problemen tegen te gaan. Misschien niet zo’n blockchain als bij CryptoKitties want die is te traag en log, maar een ander type of op andere wijze geïmplementeerd. Misschien eentje die blockchainpuristen als minderwaardig zien, eentje waar minder nodes in het netwerk zitten. Maar dat is erg technisch.
Waardelaag
Dit soort problemen ontstaat doordat er geen waardelaag in internet gebouwd zit. Niemand kan iets unieks aan iemand anders geven met de zekerheid dat dit niet gekopieerd wordt of dat er iets anders oneigenlijke mee gebeurt zonder dat er een derde partij tussen zit. Die derde partij kan een bank zijn, maar ook een game-uitgever of wat voor partij dan ook die als centrale database wil dienen. Dat gaat vaak overigens prima, maar als de firma failliet gaat of je ineens niet meer aardig vindt, kun je van de ene op de andere dag alles kwijt zijn. Soms is dat misschien terecht, maar nog veel vaker is er een stomme fout in het spel.
Nu was er iemand, of iemanden, die een systeem bedacht waarbij geen derde partij nodig is om met zekerheid iets digitaals aan iemand anders te geven. Dat noemde deze persoon met pseudoniem Satoshi Nakamoto ‘Bitcoin’. Hij — het is tenslotte een mannennaam — gebruikte een combinatie van bestaande cryptografische en speltheoretische technieken, maar dan op zo’n manier gecombineerd dat sjoemelen bij voldoende computers in het netwerk praktisch vrijwel onmogelijk wordt.
Alles wat met blockchains te maken heeft is één groot experiment en dat de uitkomst van veel experimenten binnen die systemen al velen teleurgesteld heeft, is daar een onderdeel van.
Het duurde een paar jaar voor dit systeem uit een uithoek van internet meer bekendheid kreeg en steeds meer mensen zagen er wat in. De populariteit steeg en er kwamen steeds meer klonen van Bitcoin en ook nieuwe systemen, soms duidelijk gebaseerd op Bitcoin en soms echte vernieuwers. Grote bedrijven gingen stilletjes aan de slag om handige onderdelen over te nemen en te implementeren zonder het woord ‘blockchain’ in de mond te nemen om later op de grote trom te slaan met namen waar het woord ‘ledger’ in te vinden is. Nog iets later kwam een groter publiek in aanraking met de systemen en de laatste apotheose dateert van december 2017. Hoge bomen vangen veel wind en inmiddels roepen steeds meer mensen dat het maar onzin is, al die blockchains. Je kunt er niks mee en alles is ronduit k*t. Behalve Bitcoin voegen ze er vaak aan toe.
Veel kritiek die gegeven wordt, is al jaren bekend en iedereen die al langer rondloopt in deze scene kent de punten. Helaas zorgt het eens in de zoveel tijd voor iemand die vindt dat hij het allemaal even heeft uitgezocht en zo op geïnformeerde wijze kan zeggen dat het allemaal idioot is waar al die mensen mee bezig zijn. Zo iemand vindt een ict-er die haarfijn uitlegt waarom het een te dure databank is die je niet wil gebruiken. Er wordt wat gestrooid met woorden als ‘merkle-boom’ en de wijsheid is in pacht.¹
Gouden bergen, diepe dalen
Dat laatste is jammer. Ik onderschrijf dat de oplossing die Satoshi Nakamoto bedacht neerkomt op het combineren van oude technologie op een nieuwe manier wat het protocol ‘Bitcoin’ als geheel erg interessant maakt. Dat je dit protocol niet een-op-een moet overnemen om in te zetten op andere plekken waar je denkt dat je een blockchain(achtige) structuur bruikbaar kunt inzetten, lijkt me meer dan logisch. Het is niet óf een database óf een blockchain. Het is altijd en-en. Er zit heel wat interessants in de pijplijn om tot werkelijk nuttige zaken met blockchains te komen, maar dat zal nog even duren. Vijf jaar? Tien jaar? Wie zal zal het zeggen. Net als bij games: geef nooit een datum waarop het product werkelijk af is, want er is altijd uitstel.
Misschien zijn veel zaken die zich op openbare, publieke blockchains zoals die van ethereum en bitcoin afspelen op dit moment wel zeer marginaal te noemen. Ik denk dat we, als ik mezelf tot een enthousiaste community mag rekenen, daar realistisch in moeten zijn. We kunnen niet ontkennen dat ‘even’ wat ether halen om ‘even’ iets te doen, best lastig is. Maar ik zie ook dat er bepaalde zaken zijn die zeker van transparantie en onwrikbaarheid kunnen profiteren. Denk eens aan transparante concertkaartjes of het uitlenen van een boek aan een vriend(in).
Maar het idee dat je dan ook iets functioneels hebt binnen enkele maanden tot een paar jaar met een totaal andere manier van denken, namelijk decentraal denken, lijkt me absurd. ‘Even’ iets met concertkaartjes doen of een systeem opzetten om boeken te lenen aan vrienden is al heel groot en daardoor ook ingewikkeld. Daar ‘even’ een ‘blockchaintje’ achter gooien is niet makkelijk. Dat moet groeien.
Lekker lokaal, dat wereldwijde netwerk
Als je mij vraagt waar nu een grote toekomst ligt voor cryptovaluta en -tokens, is dat in eerste instantie bij veel kleine projecten, heel lokaal. Niks groots en op het eerste gezicht weinig hemelbestormend. Er is niet eens een simpele website waar je zonder kennis van programmeerzaken een tijdelijke token voor je project kunt maken. Je hoort al wel wat er mist: mensen die niet alleen de achterkant begrijpen, maar ook iets met de voorkant kunnen.²
Ik ben dol op it’ers, maar er missen vaak anderen in het hele proces. Niet-it’ers. Mensen die én begrip hebben van de systemen en mee kunnen denken om zo samen tot iets moois kunnen komen, al hoeven ze niet te kunnen programmeren. Beetje van die alfa’s en gamma’s zeg maar.
Geen panacee
Blockchains zijn geen kuur voor alle problemen in digitale netwerken. Het kan een enkel probleem misschien oplossen, maar net zoals bijna alle andere ict-’oplossingen’: het is ook het verplaatsen van problemen. Als je nu niet meer kunt frauderen in je excelletje omdat de toestand in een blockchain is vastgelegd? Dan doe je dat toch lekker elders in de keten, bij de persoon die het in moet voeren bijvoorbeeld.
Een beetje programmeren is uiteindelijk niet zo vreselijk moeilijk. Wat wel moeilijk is, is een cryptografisch veilig systeem verzinnen dat praktisch onkraakbaar is en dat deed de bedenker(s) van Bitcoin: een systeem verzinnen om zonder derde partij een transactie te kunnen doen en er zeker van zijn dat er geen twee transacties met dezelfde bitcoin gedaan kunnen worden.
Alles wat met blockchains te maken heeft is één groot experiment en dat de uitkomst van veel experimenten binnen die systemen al velen teleurgesteld heeft, is daar een onderdeel van. Misschien komen we er ooit achter dat Bitcoin het enige nuttige experiment is, maar om daar achter te komen, moet je wel eerst experimenteren.³
Al met al heeft het in ieder geval gezorgd voor een hausse aan interesse in cryptografie. Dit kan niet anders dan zorgen voor interessante ontwikkelingen. Daar zullen de meesten nooit iets van merken aan de voorkant, maar de achterkant zal daar zeker van profiteren!
² Ooit geprobeerd een betalingsmodule voor fiat geld toe te voegen aan een website? Dat was en is nog steeds geen sinecure.
³ Dit onderschrijf ik niet, ik denk dat er zeker interessante zaken zijn die baat hebben bij zo’n slome, dure databank als een blockchain voor het opslaan van state of de toestand van een actie binnen een smart contract. Misschien gaan we wel toe naar veel tijdelijke side-chains die inprikken op een of twee grote, betrouwbare blockchains voor de veiligheid bij tijdelijke acties. Of.. of…
5 maart 2021: Cryptokitties zijn in feite de eerste relatief breed bekende NFT’s of non-fungible tokens binnen de blockchainwereld
Dromen zonder zorgen; een verslag van EtcCC 2018 in Parijs
“De gemiddelde leeftijd, ergens tussen de 25 en dertig?” schat iemand tijdens de koffie in een grote hoge ruimte in het Conservatoire des arts et métiers in Parijs. “Het valt hier nog mee, met veertig gaat het nog”, zegt iemand anders. “Bij Defcon in de VS ben je dan echt bejaard.”
(aan het eind van dit artikel staat een korte uitleg over het belang van publieke blockchains)
Auto-panorama van Google AI: binnenplaats Cnam. Spot Vitalik
De licht vervallen maar toch statige locatie in het derde arrondissement van Parijs is het decor voor een conferentie rond een gemeenschap die, ondanks haar leeftijd, steeds meer invloed heeft op internet. En niet alleen daar. Ook in de hoofden van mensen. Deze gemeenschap, of beter gezegd: community, heeft zich los weten te weken van bestaande structuren op een manier die nog een stapje verder gaat dan het vroege internet: ze creëert waarde op een manier die nog niet eerder gezien is. Op die manier is er geld. Veel virtueel geld.
De groep mensen waartussen ik me bevind, is dan ook bezig met een bijzondere laag op internet, namelijk de transactielaag. Het stelt ze in staat om contracten op te stellen die zonder afhankelijk te zijn van banken en overheden tot stand komen, waaronder het verzorgen van vertrouwen tussen elkaar volstrekt onbekende partijen en daarmee van onschatbaar belang. Wat deze laag allemaal gaat brengen zal de toekomst leren, maar een belangrijk onderwerp als online identiteit die enkele honderden miljoenen mensen zonder papieren een status geeft, wordt al naarstig onderzocht. Buiten kijf staat dat veel van de projecten zullen falen en roemloos ten onder zullen gaan. Dat weet iedereen op de conferentie en niemand maakt zich er druk om.
Jong, onstuimig, onafhankelijk en gewend aan online leven, zonder centrale partijen of bazen. Ze zijn elkaars baas, medewerker en opdrachtgever tegelijk. Virtueel geld in de vorm van ether stroomt tussen de partijen. Dat en veel meer bindt deze gemêleerde, voornamelijk uit mannen bestaande, groep. De verschillende collegezalen of amphithéâtres puilen de komende dagen bij sommige van de in totaal 130 sprekers uit, zeker als de bedenker van de Ethereum-blockchain een verhaal houdt. Geen gezellig verhaal van een ceo die even zijn klantjes lekker komt maken. Nee, een diep-technisch verhaal zonder opsmuk. En ceo is hij, Vitalik Buterin, ook al niet.
Thailand
Op de ochtend van donderdag 8 maart loop ik via de Rue Saint-Martin richting het Conservatoire des arts et métiers of Cnam. Het begint om negen uur en kwart voor negen aankomen leek me ruim op tijd. Dat bleek uiteraard een verkeerde inschatting en sluit achteraan een lange rij. Later hoor ik dat er in totaal 650 mensen een kaartje kochten. Sprekers en andere genodigden worden door enigszins gestresste vrijwilligers van de Franse Ethereum-association Asseth uit de rij geplukt. Een vermakelijk gezicht.
Vrijwel direct kom ik in gesprek met iemand met een beduidend gezondere teint in vergelijking tot velen. Nee, hij woont niet meer in Frankrijk, maar ging ooit naar Thailand en bleef plakken. Er is trouwens een hele crypto-community in Thailand op het eiland waar hij woont. Eigenlijk begrijpt hij niet waarom we allemaal hier in dat koude Europa blijven hangen waar je schoenen moet dragen en een lange broek.
Menu
De organisatie is chaotisch maar geen onvertogen woord. Wegwijzers zijn er ook niet en niemand lijkt te weten waar wat is. Het grote binnenplein van het Cnam krioelt van de zoekenden waarbij de eerste levensbehoefte koffie lijkt. Dat blijkt wel goed geregeld: een zaal met cassettenplafond is omgetoverd tot kantine met een petit-déjeuner. Verschillende warmtekanonnen zorgen voor net iets te veel warmte. Wat onhandig stuntelt iedereen met de grote koffiecontainers en papieren kopjes en wat nou eigenlijk de regels zijn. Niemand lijkt nog heel erg op zijn gemak, maar iedereen weet dat je wel contact moet maken op een conferentie. Een jongen met een rond brilletje en vlassig, naar achter getrokken haar spreekt me aan. Wat ik doe. Tja, wat doe ik hier eigenlijk? Ik ben geen ontwikkelaar of programmeur, maar slechts al lange tijd geïnteresseerd volger van verschillende blockchainprojecten. Ik zeg dat me was verteld dat om Ethereum en de community te begrijpen, je naar dit evenement moest komen. Niet in de laatste plaats omdat dit de leukste en interessantste Ethereum-conferentie in de wereld is volgens de verhalen. Dus, tja, nieuwsgierig als ik ben.
Hij blijkt iets te doen waarvan ik echt nog nooit gehoord heb. Nou ja, als hij het uitlegt denk ik: logisch. Ja, dat is zeker nodig. Het gaat om een Next Generation Ethereum Virtual Machine Smart Fuzzer. Eigenlijk voel ik me gewoon onvoorstelbaar dom en onwetend. Later kom ik erachter dat ook ontwikkelaars zelf soms met hun oren zitten te klapperen tijdens sommige sessies. Sommige mensen zijn gewoon hypergespecialiseerd.
Ik probeer voornamelijk voordrachten op te zoeken waarvan ik denk die te kunnen volgen. Privacy- en identiteitsmanagement bijvoorbeeld. Of zaken rond ‘public goods’ wat over het algemeen gaat om non-profits en ‘blockchain for good’. Als ik die eerste dag denk dat ik vast wat op kan steken bij een applicatie-ontwikkelworkshop, blijkt vooral dat ik heel veel klokken ooit hoorde luiden, maar dat je er toch echt eerst in moet verdiepen. Jup, ik weet het. Graag zou ik daar eens tijd voor maken.
‘Auto’ van Nicolas Joseph Cugnot uit 1771, Via Wikipedia
In het kader van: even een luchtje scheppen, loop ik om het gebouw heen richting het Musée Arts & Métiers, daar bij die kleine versie van het Amerikaanse vrijheidsbeeld, het voorontwerp van Eiffel. Hier blijkt de organisatie ook een ruimte te gebruiken. Na het bijwonen van een sessie in een zaal helemaal weggestopt achter in het museum, loop ik terug richting de uitgang. Daar krijg ik een soort van aha-erlebnis: het eerste object waar ik langskom na de sessie is een door stoom aangedreven ‘auto’ uit 1771 van Nicolas Joseph Cugnot. De auto lijkt een metafoor voor de conferentie: het is allemaal nog heel pril en iedereen is enthousiast en gelooft erin.
Aan het eind van de middag ben ik helemaal gesloopt. Iets te veel koffie gehad en naar iets te veel zaken geluisterd die misschien niet helemaal aan mij besteed zijn. Misschien wilde ik te veel. Een wat verloren gevoel maakt zich meester en ga alleen terug naar het appartement waar ik verblijf. Eerst via de Franprix, een kleine supermarkt voor de alleenstaande Parijzenaar. Wat voorgewassen sla, een tomaat, een aardappel en een stukje entrecote. En een flesje rood. Thuisgekomen maak ik mijn potje klaar, drink een glas. Schoenen uit en boekje lezen? Nee, hop! Je bent hier verdorie voor een community conference, niet voor een retraite voor het schrijven van je eerste boek!
Sociaal irl
Het is een kwartiertje lopen is naar een bar die omgedoopt is tot ‘community bar’. Het is er druk en de meeste aanwezigen hebben wel iets aan waaruit op te maken dat ze iets met Ethereum doen. T-shirts en petjes met het Ethereum-logo of andere verwante zaken. Al snel blijkt er meer te zijn dan alleen maar talks. Het gezelschap is gemêleerd: studenten, geïnteresseerden, zoekenden naar vervanging voor hun huidige baan, ‘serial entrepreneurs’ die later ook gewoon vrijwilliger blijken. Het goudgele verbroederingsvocht vloeit met mate, misschien niet in de laatste plaats omdat de bar betalingen met pin of creditcard pas accepteert boven de 20 euro. En dan moet je dus contant geld hebben. Een mooie tegenstelling met allemaal van die techies.
De daaropvolgende dagen bestaan voor mij uit iets minder talks volgen en meer koffie en thee drinken met andere mensen uit de community. Over schaalbaarheid, op dit moment klinkt alles prachtig, maar bij iets te veel transacties loopt het netwerk vast. Over governance, ofwel bestuur, regels en gedragscodes. Maar ook over crypto-spelletjes, goede doelen, het zorgen voor betere beloning van mensen in arme delen van de wereld, over ethische zaken, decentrale opslag van data, het checken van feiten en het vastleggen van wetenschappelijke publicaties. En beseffen dat wat ze doen echt geen magie is. Het is gewoon code schrijven. ‘Slimme’ contracten maken. Het lastige voor de buitenwereld is het decentrale. Iets wat je moet voelen en waar de meesten van boven de 30 niet mee zijn opgegroeid. Het is dus niet zozeer een technische kwestie maar een denkwijze. Een decentrale denkwijze.
Oracles
Een interessante observatie is dat veel van de ideeën en toepassingen uitgaan van een wereld waarin onwaarheden het af zullen leggen tegen de waarheid. Daar zit dan ook een belangrijke moeilijkheid: hoe koppel je de echte wereld aan de decentrale digitale? Dat gaat via zogenaamde oracles. Een oracle kan van alles zijn, maar de meest in het oog springende is de mens zelf. We gaan er hierbij vanuit dat de meesten eerlijk zullen zijn en zo de oneerlijke eruit zullen filteren. De community denkt in die zin vaak vrij binair. Als je daar vervolgens over in gesprek gaat, dan ontkent overigens niemand die mogelijkheid. Daarom is er ook een sterke roep om mensen die niet alleen code kunnen kloppen, maar de hele ontwikkeling in een breder perspectief kunnen plaatsen.
De laatste afsluitende voordracht is van Jérôme de Tychey, voorzitter van Asseth, ofwel de Franse stichting ter promotie van Ethereum. Cijfers van het evenement: 650 bezoekers, 130 sprekers, 80 studenten, 50 vrijwilligers en ‘piraten’ ofwel niet-betalende bezoekers. Hij sluit af met een interessant voorstel: Eth, de afkorting van de Ethereum-munt, blijkt een plaatsje in noord-Frankrijk. Het blijkt ook een kasteel te hebben: Chateau d’Eth. Jérômes voorstel is geld in te zamelen om het kasteel te kopen en EthCC om te dopen van Ethereum Community Conference naar Ethereum Community Castle. Voor alles dat nodig is, feesten, partijen, bijeenkomsten, wijn en IoT-vogelnestjes. Helaas bleek het kasteel niet te koop. Maar er is genoeg geld voor in de community, dat is een ding wat zeker is.
Om de drie dagen in stijl te eindigen, is er een feest in een fotostudio elders in Parijs met open bar. Een wonderlijke combinatie: jong, energiek, niet het type nerd van zeg 20 jaar geleden. Slechts een enkeling is nog ‘klassiek’ te dik, bleek en onverzorgd met van die tanden half opgelost door de cola. Een deel is vermoedelijk zeer vermogend. Dat geeft vreemde combinaties en vooral ook een rare verhouding. Dat is niet hoe de wereld de afgelopen 60 jaar was ingedeeld. Tenzij je uit een rijke familie kwam, had je als jongere over het algemeen geen geld. Die verhoudingen liggen hier ineens heel anders. Maar niet alleen het geld, ook de kennis ligt hier bij extreem jonge mensen. Mensen die zich als een vis in het water voelen in een gedecentraliseerde wereld. Die mensen vieren hier nu een feestje, worden studentikoos dronken en gaan morgen vrolijk verder met onafhankelijk van oude mensen hun eigen wereldbeeld scheppen. Een wereld waarin een veertigjarige praktisch bejaard is. Ondanks mijn plezier, het vele wat ik heb geleerd en de bijna onbevangen community die open lijkt te staan voor iedereen, weet ik niet zo goed hoe ik moet omgaan met mensen die in code macht zien en daar alles mee willen instellen. Uiteindelijk zijn we nog allemaal van vlees en bloed. Kunnen we in goede en slechte zin worden beïnvloed en ligt corruptie en criminaliteit zo dicht bij de successen die ze vieren. Maar ook je wereldbeeld, dat verandert bij ouder worden. Je krijgt andere inzichten, andere gevoelens. Dat lijkt bij het grootste deel van deze groep allemaal nog niet aan de orde.
In de Thalys terug naar Amsterdam de volgende dag kan ik niet anders constateren dan dat ik met gemengde gevoelens terugkijk op een enerverend en interessant evenement dat ik niet had willen missen.
Het belang van de publieke blockchain #blockchain 101
Vaak krijg ik de vraag waarom blockchains, en bitcoin in het bijzonder, zo interessant zijn. De meesten zien alleen gouden bergen of het tegenovergestelde daarvan. Natuurlijk is de financiële component niet onbelangrijk. Het is zelfs de reden waarom miners of de computes die het netwerk in stand houden überhaupt rekenkracht willen geven aan het netwerk: ze krijgen cryptogeld voor hun moeite.
Waarom was bitcoin zo’n interessante uitvinding? Het zorgde voor een manier van waarde overmaken aan iemand anders zonder dat daar een vertrouwde derde partij tussen hoeft te zitten zoals een bank. Volledig, rechtstreeks van persoon tot persoon. Hoe werkt dat in praktijk? Als ik iemand 20 euro geef en die persoon pakt het briefje, weet die persoon 100 procent zeker dat ik die 20 euro niet meer heb. Diezelfde zekerheid wil je online ook hebben. Daar is tientallen jaren onderzoek naar gedaan en de onbekende bedenker van Bitcoin, Satoshi Nakamoto, combineerde een aantal al bekende technieken met wat we tegenwoordig de ‘blockchain’ noemen. Daarmee loste deze persoon/groep personen een heel ingewikkeld probleem op.
Er zat nog iets anders bij: namelijk dat het een openen, decentraal netwerk betreft om transacties te doen met een timestamp. Transacties in het netwerk kunnen niet naar het verleden toe veranderd worden, waardoor alles vaststaat. Je kunt dus achteraf geen transactie wijzigen, met andere woorden: je kunt geen fraude plegen.
Nu klinkt dat allemaal wel logisch, maar waarom is het dan belangrijk en waarom steken zo veel mensen er zo veel tijd in zoals al die mensen op die gave conferentie? Omdat het écht zin heeft. Ik geef hier een kort voorbeeld:
Stel, je heb bepaalde belangrijke grondstoffen en die wil je verkopen, zeg koffie. Ik verkoop mijn koffiebonen en ik koppel die verkoop aan een transactie in een blockchain. Ik koppel 100 kilogram koffiebonen voor bedrag X aan een transactie. De boel wordt gekocht door een handelaar die de boel naar Europa vervoert via een netwerk van handelaren. In Europa zit een koffie-maffia. Daar wil iemand dat er 50 kg koffie van gemaakt wordt en zo de boel belazeren. Nu kun je heel makkelijk ergens in zo’n keten van handelaren iemand vinden die van die 100 kg wel 50 wil maken en als ie dat niet wil, zet je een pistool tegen zijn hoofd. Maar ik heb de koffiebonen aan een transactie in een blockchain gekoppeld. Iedereen kan zien dat ik er 100 kg ingestopt heb. Tussenpersoon C kan nu 10 pistolen op zich gericht zien, hij kan nooit die 100 kg in het verleden wijzigen. Omdat dit technisch onmogelijk is, begrijpt iedereen dat je niemand onder druk kunt zetten om iets te doen wat niet kan. Ergo: weg pistolen.
Iedereen begrijpt dat dit een simplistisch voorbeeld is, maar je kunt je wel direct voorstellen waarom een gedecentraliseerde database die niemand in naar het verleden toe kan aanpassen geen gek idee is.
