Op en neer, dat doen koersen. En de laatste tijd gaan die van bitcoin en vele andere cryptovaluta weer met dubbele cijfers omhoog of naar beneden ten opzichte van ‘traditionele’ valuta. Hoog tijd voor alle niet-gespecialiseerde media om weer eens met verhalen te komen rond die muntjes met bitcoin als aanvoerder.
Die verhalen gaan vrijwel nooit over de achterliggende technieken of bijzondere eigenschappen ten opzichte van ‘gewoon’ geld. Ze gaan over geld, of eigenlijk over het huidige geldsysteem en de daarbij behorende problematiek. Ze gaan niet over het feit dat in bitcoin als protocol al een systeem ingebakken zit dat automatisch alle transactiegegevens bijhoudt. Je hebt niet eens meer een ingewikkeld en duur internationaal systeem nodig dat alle transacties bijhoudt, nee, dat zit al in het waardesysteem zélf.
De vragen gaan nog steeds over of het wel veilig is als belegging, want waarde. Het gaat niet om de vraag hoe waarde functioneert in een systeem dat zo eindig is in aantallen als bitcoin. Meer dan 21 miljoen bitcoins zullen er immers nooit zijn, al kun je die gelukkig wel heel ver achter de komma opdelen. De zoektocht van veel media is nog steeds naar de nieuwe cryptomiljonairs en naar de verliezers, de menselijke verhalen. Die zijn soms heel interessant, luister bijvoorbeeld naar de BBC-podcast over ‘crypto’scam OneCoin in ‘The Missing Crypto Queen‘, maar in het grote geheel echt niet zo relevant.
De vragen gaan over de traagheid van het systeem, en niet over de reden waarom de basis zo traag is. Overigens is dat ‘traag’ al opgelost met lagen bovenop het bitcoinnetwerk zelf. Over al die eigenschappen gaat het niet. Het is ook lastig, het is niet alleen een technisch systeem dat je moet doorgronden, je moet ook nog eens alles loslaten wat je weet en voelt bij centrale systemen. En als klap op de vuurpijl blijft het verhaal over het piramidespel terugkomen. Of de tulpenmanie. Of allebei.
EenVandaag
Donderdag 7 januari mocht professor van de VU economic and monetary policy en econoom bij de Rabobank Wim Boonstra aantreden bij NPO Radio 1. Hij mocht zijn licht laten schijnen over bitcoin. Een citaat uit de bijbehorende tweet van EenVandaag: “We kunnen niet met z’n allen slapend rijk worden” waar podcasthost Bart Mol van Satoshi Radio gevat op reageerde met een tweet: “Dat hoeft ook niet. Zolang we maar niet slapend arm worden.”
Voor een analyse van het gesprek op EenVandaag, zie het uitgebreide twitterdraadje dat Peter Slagter van LekkerCryptisch.nl hierover schreef.
Natuurlijk, er zijn mensen die door bitcoin en andere cryptovaluta nu meer dan puissant rijk zijn. Zo gaat dat vaak met nieuwe vindingen. Die zullen hun bitcoins uit moeten geven om dingen te kopen. Maar je ziet al: voor je het weet hang je weer in het ‘kijk eens, rijke mensen!’-verhaaltje. Terwijl er hier in Nederland vooral wordt gewerkt aan het tegenwerken van mensen die met deze systemen bezig zijn zonder dat ze daar nu direct multimiljonair van worden.
Dit gaat om begrip van het systeem. Begrip dat je er heel interessante dingen mee kunt doen, zoals het heel snel en supergoedkoop faciliteren van internationale betalingen. Dat kan namelijk want het systeem is er al. Het ligt er en iedereen kan het gebruiken. Iedereen kan met heel weinig moeite geld overmaken naar iedereen met een telefoon over de hele wereld. Zonder een bank en zonder noemenswaardige kosten.
Leest u dat. Zonder een bank. En toch zou het zomaar eens kunnen zijn dat systemen als bitcoin de laatste redding van de traditionele bank gaan worden, namelijk als vertrouwd instituut om ze te helpen op te slaan voor klanten.
Maar dat mogen de banken zelf gaan verzinnen als ze gestopt zijn met het proberen te dwarsbomen van een systeem dat er is en, een andere interessante eigenschap, eigenaarloos is waardoor het ook niet weg te krijgen is. Je kunt het lastig maken met regeltjes, bijvoorbeeld om van fiat geld naar bitcoin, maar dan stoppen de gebruikers toch gewoon met naar fiat geld gaan?
Waar zien we dat al gebeuren dan? Bij bedrijven die vooral niet in Nederland zitten en wel in de Verenigde Staten. Bijvoorbeeld Strike, een bedrijf dat het zogenaamde Lightning Network gebruikt. Dit is een netwerk dat als het ware bovenop het bitcoinnetwerk ligt. Met dit netwerk kun je praktisch zonder transactiekosten toch supersnel (kleine) stukjes bitcoin aan elkaar overmaken. Dat netwerk gebruikt dit nieuwe bedrijf Strike om mensen over de hele wereld de mogelijkheid te geven vrijwel direct geld in verschillende valuta naar elkaar over te laten maken.
Het is niet de vraag óf je als traditionele bank verdwijnt omdat in elke niche wel een fintechbedrijfje springt dat het mooier, beter en sneller doet. Het is de vraag wanneer je helemaal verdwenen bent omdat je maar bleef roepen dat het ‘geen geld’ is. Misschien is dat het ook niet, althans niet in de traditionele zin van het woord.
De vragen die Suzanne Bosman en Lammert de Bruin stelden aan Boonstra waren overigens niet slecht. Je hoorde al een soort van scepsis in hun intonatie met betrekking tot de antwoorden die hij gaf. Ze hadden alleen door kunnen vragen. Ze hadden kunnen vragen of hij misschien in een notendop zou kunnen uitleggen hoe bitcoin werkt, ongeacht of het in zijn ogen een nuttig financieel instrument is of niet. Dan hadden we waarschijnlijk kunnen vaststellen dat dit niet het geval is en dat hij daar zat op zijn merites van professor aan een universiteit en die van econoom verbonden aan een grote Nederlandse bank.
Goede, inhoudelijke gesprekken en bijbehorende kritiek, dat is natuurlijk nooit weg en belangrijk om ervoor te zorgen dat wet- en regelgeving een beetje in de pas blijft lopen met wat er in de maak is in plaats van rücksichtslos regels gestoeld op de ‘oude’ economie op totaal andere systemen te plakken. Dat maakt niet alleen bitcoin beter en sterker, maar ook de samenleving zelf.
Als je dan voor de zoveelste leutert over een piramidespel, wat het aantoonbaar níet is, tja. Dan ben je wel een beetje ‘af’.
Of hoe de EU door de aansporing van de FATF van elke blockchain een data-surveillancesysteem maakt
Inmiddels is het voor iedereen salonfähig om te klagen over het niet respecteren van privacy. Zelfs de best onderzochte app op het gebied van privacy, de als open source-project gebouwde CoronaMelder, moest het constant ontgelden omdat het heel misschien zo zou kunnen zijn dat ergens inbreuk op de privacy van burgers gemaakt zou kunnen worden.
En dat is goed. Heel goed. Al tientallen jaren leken privacyvoorvechters tegen complete desinteresse van politiek en publiek aan te lopen als het om online privacy ging. Niemand leek het iets te kunnen schelen, totdat daar langzaam verandering in kwam onder aanvoering van de EU. De Algemene Verordening Gegevensbescherming of AVG werd in eerste instantie gehaat. Nu blijkt dat ‘Europa’ daarmee in een groot deel van de wereld de eisen voor privacy op internet iets heeft verbeterd en nu vinden we het ineens ‘onze’ AVG.
Ondertussen vindt op grote schaal een privacyschending-in-wording plaats die alles wat met de AVG is bereikt, volledig teniet doet. Dat allemaal als gevolg van een organisatie die stilletjes achter de schermen de boel aanjaagt: de Financial Action Task Force of FATF.
Waarom is dit belangrijk?
Blockchains en afgeleiden worden steeds meer gebruikt binnen allerlei decentrale systemen op internet Ongemerkt zullen steeds meer mensen hier gebruik van maken Door richtsnoeren van de Financial Action Task Force zullen alle virtuele tokens of coins in de toekomst gevolgd gaan worden Daarmee veegt de EU in een paar woorden alles dat bereikt is met de AVG van tafel
De FATF is geen wetgevend orgaan, maar zorgt wel voor zogenaamde richtsnoeren. Hou je je niet aan die richtsnoeren of veins je er niet aan mee te doen, dan lig je er voor een groot deel van het internationale handelsverkeer uit, vooral het handels- en financiële verkeer met de VS.
Toevallig beoordeelt de FATF volgend jaar Nederland en ons land staat er niet goed op. Telkens weer blijkt dat grote grijze geldstromen ongehinderd door het Nederlandse financiële systeem kunnen lopen. Dat alles zorgt voor een overijverig Ministerie van Financiën dat alle regeltjes van de FATF minutieus in wil voeren en zich eraan wil houden. Of toch in ieder geval op papier. Een van die regeltjes zorgt voor een extreme vorm van het constant volgen van burgers en bedrijven over de hele wereld, zonder dat daar aanleiding voor is. Deze vorm van privacyschending moet ‘helpen in de strijd tegen witwassen’, maar we weten allemaal dat de echte boeven hier altijd weer wegen omheen weten te vinden. Een wassen neus met enorme gevolgen voor de gewone mens.
Travel rule voor cryptobedrijven
Vorig jaar kwam de FATF met regels waarin zogenaamde Virtual Asset Service Providers of vasp’s bij elke transactie naam en adres van zowel zender als ontvanger mee moesten sturen. Dit heet ook wel de travel rule waarbij klantinformatie met de transactie mee moet reizen.
De discussie over de travel rule leek tot nu toe beperkt tot de groep bedrijven die zich bezighielden met virtuele valuta en directe afgeleiden daarvan. Veel blockchainontwikkelaars leefden in de veronderstelling dat de regel aan hen voorbij zou gaan. Dat was ook niet gek als je kijkt naar de huidige definitie van virtuele valuta in de Europese anti-witwasregels. Kort samengevat: een digitale weergave van een waarde die niet door een centrale bank of overheidsinstantie wordt uitgegeven, maar wel als ruilmiddel wordt geaccepteerd1.
Die laatste definitie is in aanstaande EU-regelgeving, de Regulation on Markets in Crypto-assets (MiCA), veranderd en heel breed gemaakt. Zo sluit de regelgeving beter aan bij de FATF-definitie van crypto assets2, namelijk een digitale weergave van waarde of rechten die elektronisch kan worden overgedragen met behulp van distributed ledger-technologie3, waar ook blockchains onder vallen.
Onder zo’n brede interpretatie van de definitie van een crypto-asset vallen in feite bijna alle (toekomstige) blockchaintoepassingen4, zoals bijvoorbeeld een virtueel zwaard in een computerspel of blockchaintoepassingen binnen de transport en logistiek. Omdat alles in de toekomst vermoedelijk een zogenaamde digital twin of digitale representatie krijgt, is de reikwijdte nauwelijks voor te stellen5.
Ingrijpend
De travel rule is nog niet van toepassing, maar we kunnen in Zwitserland al zien wat voor impact de regel kan hebben op privacy. De Zwitserse toezichthouder heeft namelijk een richtsnoer gepubliceerd hoe die de travel rule wil inzetten. De Zwitserse regels vereisen dat de cryptobedrijven kunnen bewijzen dat de persoon achter de ontvangende wallet6 die ook echt bezit. Dat schendt niet alleen de privacy van de ontvangende persoon, maar door de werking van deze decentrale online systemen ook de privacy van iedereen verderop in de keten. Daarnaast moet je je afvragen of je weer een bak aan persoonsgegevens bij een derde partij wil neerleggen die alleen maar gestolen kunnen worden.
Een bericht op de website van De Nederlandsche Bank, tegenwoordig ook toezichthouder op de Nederlandse cryptobedrijven, laat zien dat het hier ook die kant op gaat. De aanbieder van cryptodiensten in Nederland moet vaststellen dat de persoon ook daadwerkelijk de ontvanger of verzender van de cryptovaluta is. Een ander voorstel vereist zelfst dat bekend moet zijn dat de wallet van de ontvanger daadwerkelijk van die ontvanger is. Met andere woorden: je mag cryptovaluta kopen, maar vanaf dat moment wordt je behandeld alsof je verdacht bent in de ogen van DNB.
Aan de andere kant kun je stellen dat het niet zo raar is dat DNB wil weten wie wat ontvangt of verstuurt. Dat gebeurt bij banken toch ook? Dat klopt een beetje. Als je een betaling aan iemand in het buitenland doet, hoeft de bank alleen maar te checken of de ontvanger op een sanctielijst staat. Of de ontvanger daadwerkelijk over de bankrekening kan beschikken, is zelfs niet van belang. Toch doet DNB alsof deze regels uit de sanctiewet voortvloeien, terwijl dat bij banken niet eens van toepassing is.
Zijn er dan nu helemaal geen checks and balances bij die cryptobedrijven in Nederland? Zeker, in de meeste gevallen worden transacties uitgevoerd met behulp van iDeal, waardoor sowieso al de identiteit van de koper bekend is. Met behulp van al lang bestaande regels is het daardoor al heel goed mogelijk om vreemde transacties te monitoren. Met het grote verschil dat eerst een strafbaar feit moet zijn vastgesteld voordat verder onderzoek gedaan wordt naar de betrokkenen.
Eeuwige datasurveillance
Al ruim dertig jaar lang passen we steeds meer datasurveillance toe op banken en andere financiële instellingen, zonder noemenswaardig succes. Wat de Europese Commissie en de FATF voorstellen is dat we voor crypto-toepassingen en toekomstige blockchains een nog groter sleepnet gaan neerzetten. Dit is water naar de zee dragen, dat laten de ervaringen rond de FinCEN-papers en FIU-meldingen7 overduidelijk zien. Het gevolg: nog meer massaal data verzamelen en iedereen al vast als schuldige aanmerken. Er worden massaal data verzameld alsof mensen schuldig zijn en van enig echt vervolg is geen sprake. De kleine spelers worden lastig gevallen en de grote blijven buiten schot.
Hoe zou die datasurveillance in de fysieke wereld voelen? Stel, je geeft of leent een papieren boek aan iemand. Hier, alsjeblieft. Een boek, veel plezier ermee. Dat hoeft niemand te zien, de boekhandel niet die het boek ooit verkocht en de gever hoeft niet te weten of de gelukkige krijger het boek ooit nog aan iemand anders geeft. Stel dat dit verboden wordt, dat je je boek alleen nog maar met behulp van een derde partij aan iemand anders mag geven, omdat het anders illegaal is?
Belachelijk zouden we dat vinden.
Maar dat is precies wat er nu gaande is. In de regelgeving van de FATF, regels die dus niet moeten, maar wel iedereen zal toepassen, staat dat de volgende klantgegevens met die virtuele transacties naar de andere partijen mee moet worden gestuurd, anders mag je de transacties niet uitvoeren:
The required information includes the: (i) originator’s name (i.e., the sending customer); (ii) originator’s account number where such an account is used to process the transaction (e.g., the VA wallet); (iii) originator’s physical (geographical) address, or national identity number, or customer identification number (i.e., not a transaction number) that uniquely identifies the originator to the ordering institution, or date and place of birth; (iv) beneficiary’s name; and (v) beneficiary account number where such an account is used to process the transaction (e.g., the VA wallet). It is not necessary for the information to be attached directly to the VA transfer itself. The information can be submitted either directly or indirectly.
Onder het mom van witwassen en terrorismebestrijding wordt alles elke keer weer vloeibaar. Het is de stoplap waarmee alles dat eigenlijk niet kan of mag toch ineens probleemloos overal doorkomt.
Kamervragen en Europese klachtenprocedure
Het is niet zo dat niemand deze uitbreiding van regelgeving zag aankomen, maar het is complex en een heel langdurig proces dat eigenlijk niet samen te vatten is. Simon Lelieveldt, voormalig hoofd toezicht en financiële markten van de Nederlandse Vereniging van Banken, werkte al in 2006 aan de invoering van de travel rule in het bankwezen. Inmiddels is hij zelfstandig adviseur voor verschillende fintechbedrijven en luidt al ruim een jaar de noodklok rond de FATF-regels en andere datasurveillance. Samen met Privacy First en de Vereniging Bitcoinbedrijven Nederland stuurde hij brieven aan zowel de Minister van Financiën Hoekstra en de Eerste Kamer. Daarop kwam een ontwijkend antwoord van Het Ministerie dat deed alsof het alleen voor bitcoins bedoeld was en nooit opgerekt zou worden tot overige digitale blockchaintokens. Inmiddels wordt die definitie inderdaad opgerekt.
Lelieveldt heeft inmiddels een infringementklachtbij de Europese Commissie ingediend met betrekking tot de vijfde Anti-witwaswet van de EU (oh ja, die is er ook nog). Daar wijst hij, onder verwijzing naar een vuistdik proefschrift op het in strijd zijn met fundamentele mensenrechten van de witwasregelgeving, op 17 punten. Inmiddels heeft hij ook antwoord gekregen van de Commissie. Men probeert de discussie onder het tapijt te vegen:
The EU legislator carefully considered the fundamental rights aspects of 5th Anti Money Laundering Directive at time of its adoption, and concluded it remains limited to what is necessary and proportional.
In addition, you do not indicate how the Dutch law at stake would go beyond theprocessing provided for under the 5th Anti Money Laundering Directive and constituteunlawful processing.
As pointed out by the Dutch Data protection authority, the European Commission willdraw up a report on the implementation of the Anti-Money Laundering Directive byJanuary 2022. Pursuant to Article 65 of this Directive, the report will include in particular“an evaluation of how fundamental rights and principles recognized by the Charter ofFundamental Rights of the European Union have been respected”.
Given the above, the European Commission does not intend to open an infringementprocedure.
Lelieveldt heeft inmiddels ook al een reactie terug gestuurd:
I am somewhat puzzled why your services would attach a different weight to the observations of our DPA-s as well as the recent Court of Justice verdicts on export of data to the US. Of course the complaint form does not allow elaborate wording, which is why I referred to the dissertation of C. Kaiser. It provides 17 fundamental legal arguments why there are already now violations of human rights by means of the AMLD5 rules. I would have hoped those would be taken into consideration. The referral to the planned evaluation procedure is interesting in this respect but does not equal a further consideration by the Court of Justice, to which the procedure might provide access.
Tegelijk verzucht hij dat de procedure hem merkwaardig voorkomt, aangezien hij met 25 jaar ervaring in het veld van Europese regelgeving behoorlijk de weg weet en erop vertrouwde dat een goed onderbouwd argument van een insider toch op zijn minst zijn weg zou moeten vinden naar het Hof van Justitie.
If with my 20 plus years of experience I am unable to convince you to at least take the complaint into further consideration, what would it take for any other less-EU-law literate citizen to be able to do so?
Zal het tij keren?
Het heeft zes jaar geduurd voordat we af waren van het versturen van transactiegegevens van elke SWIFT-transactie naar de VS. Gaan we nu weer dezelfde fout maken om een probleem aan te pakken dat heel ergens anders zijn oorsprong heeft? Het lijkt er wel op.
Uiteindelijk zorgen de FINCEN-papers weer tot veel woorden bij banken, uiteraard weer zonder veroordelingen. Banken zullen nog duurdere systemen gaan inzetten en honderden miljoenen zullen er weer tegenaan gegooid worden om voor de bühne te zorgen dat ‘het lijkt alsof er wat aan gedaan wordt’. Over een paar jaar zal weer blijken dat de grote vissen probleemloos door alle mazen van de richtsnoeren heen wisten te zwemmen, weer gevolgd door nieuw onderzoek. Weer mea culpa’s en sorry’s en weer geen topmensen de bak in. Wel weer de volgende hap uit het laatste beetje privacy, of wat er nog van over is.
Zolang de oorzaken van witwassen en ander potentieel criminele geldstromen niet aangepakt worden, zal er niets veranderen voor de echte boeven. Slechts het klootjesvolk, wij dus, hebben er last van en wij doen er al lang niet meer toe wat het accepteren van deze privacyschendende U-bocht laat zien.
Door de werking van blockchain(achtige) technieken, wordt het heel erg makkelijk iedereen voor altijd te blijven volgen. Het recht op privacy wordt hiermee volledig teniet gedaan. Dat is nog vreemder als je bedenkt dat het niet heel moeilijk is om via bestaande juridische wegen mensen te mogen onderzoeken waarbij dezelfde informatie naar boven te halen is, het vergt alleen iets meer werk. Er is een lichtpuntje: de rechter. Het Europese hof van Justitie heeft pittige uitspraken gedaan die de privacy beschermen. In Nederland hadden we de SyRi-uitspraak en start binnenkort een rechtszaak van Privacy First tegen een verplicht dataregister van aandeelhouders dat sinds eind september verplicht gevuld moet worden. Te hopen is dat ook in deze zaak de rechter de burger wél beschermt tegen een te uitbundig privacyschendende overheid.
1. …a digital representation of value that is not issued or guaranteed by a central bank or a public authority, is not necessarily attached to a legally established currency and does not possess a legal status of currency or money, but is accepted by natural or legal persons as a means of exchange and which can be transferred, stored and traded electronically; 2. ‘crypto-asset’ means a digital representation of value or rights, which may be transferred and stored electronically, using distributed ledger or similar technology; 3. a class of technologies which support the distributed recording of encrypted data. 4. FATF-aanbeveling: The required information includes the: (i) originator’s name (i.e., the sending customer); (ii) originator’s account number where such an account is used to process the transaction (e.g., the VA wallet); (iii) originator’s physical (geographical) address, or national identity number, or customer identification number (i.e., not a transaction number) that uniquely identifies the originator to the ordering institution, or date and place of birth; (iv) beneficiary’s name; and (v) beneficiary account number where such an account is used to process the transaction (e.g., the VA wallet). It is not necessary for the information to be attached directly to the VA transfer itself. The information can be submitted either directly or indirectly, as set forth in in INR. 15. 5. Je zou zelfs kunnen beargumenteren dat Facebook daarom Libra bouwde: zo moeten ze mensen volgen, want het zijn de regels, ook al gaat het tegen de AVG en rechten van de mens in. 6. Een wallet is een veelomvattende term voor een persoonlijke digitale ‘kluis’ waar je waardevolle digitale spullen in kunt bewaren. DNB noemt het ‘cryptobewaarportemonnee’. 7. FIU: Financial Intelligence Unit
Vanaf 23 november is mijn boek ‘Cryptovaluta voor Dummies‘ verkrijgbaar (ook experimenteel via OpenBazaar * en per 12 april 2019 in het Duits als Kryptowährungen für Dummies)!
Voor mij zijn cryptovaluta, en bitcoin in het bijzonder, door het werken aan dit boek nog interessanter geworden dan ze al waren. Toch moeten we niet vergeten dat het nog een groot experiment is, waarvan niemand de uitkomst kan voorspellen.
Waar heb ik het allemaal over in het boek? Natuurlijk komen bekende munten langs, zoals bitcoin, ethereum, litecoin, stellar en wat al niet meer. Daarnaast, of eigenlijk eerst, heb ik het over de geschiedenis van geld en waarom bitcoin zo bijzonder is. Dat heeft meer met goud te maken dan je misschien in eerste instantie zou denken.
Vervolgens duiken we diep in de achterliggende gedachtes achter ethereum en de komst van smart contracts, waarna er een enorme hausse van nieuwe tokens en cryptovaluta opkwam.
Maar ook: hoe gebruik je nou een wallet bij ethereum? Hoe zit dat met al die combinaties van websites, decentrale applicaties, (hardware)-wallets en wat al niet meer. Je zult ook zien dat het er misschien lastig uitziet, maar dat het eigenlijk best meevalt (en ga er vooral zelf mee aan de slag, daar leer je het meest van).
Uiteraard kan ook het kopje ‘geld verdienen met cryptovaluta’ niet ontbreken. En nee, dat is geen beleggingsadvies, slechts een overzicht.
Het is veel te veel om op te noemen in een korte samenvatting, maar binnenkort kun je er zelf doorheen bladeren in de boekhandel!
* OpenBazaar is een p2p-marktplaats, waardoor de verkoper zelf ook online moet zijn. Ik heb het boek erop gezet omdat ik vind dat een boek over cryptovaluta ook met cryptovaluta verkrijgbaar moet zijn (al vraagt het om een omweg). Nu is er gelukkig heel wat veranderd sinds de laatste paar incarnaties van dit systeem en kun je ook iets kopen als de verkoper offline is. Net als cryptovaluta zelf, is het een experiment, wel een interessant experiment in mijn ogen. Helaas is OpenBazaar ermee gestopt, vandaar dat de link is verwijderd.
Bijna niemand, maar dat antwoord zag je wel aankomen
Er is een probleem met cryptovaluta, -tokens en andere, op blockchain gebaseerde zaken: wie gebruikt het? Bijna niemand. Is dat vreemd? Nee, dat is niet gek. Als voorbeeld CryptoKitties. Het eerste bekende spel op een blockchain met als bijzonderheid dat elk katje ook daadwerkelijk uniek is. Het was leuk spelen toen het geheel nog op een testnet van Ethereum draaide en alles technisch gezien gratis was (Ethereum is de blockchain waar CryptoKitties op draait, een soort van Bitcoin). Maar toen ging het naar het echte netwerk, mainnet heet dat, en daar ging het mis.
CryptoKitties liftte leuk mee op de hype van dat moment en prompt liep het hele hoofdnetwerk vast. Het zorgde voor enorm hoge transactiekosten, want iedereen zou en moest zo’n kat bemachtigen. Of laten paren (siren heet dat), ongeacht sekse, want sekse hebben de katjes niet. Of ruilen. Of iets anders, maar elke actie zorgt voor een transactie en elke transactie kost een beetje geld. Het netwerk zelf kan zo’n 15 transacties per seconde aan. Je begrijpt al waar dat op uitliep: ravage. Om nog transacties te kunnen uitvoeren, ook als die niks met die katten te maken hadden, moest je diep in de buidel tasten: hoe meer je betaalde, hoe groter de kans dat je transactie rap uitgevoerd werd.
Wippen, ruilen, verkopen
Al snel had ik omgerekend 45 euro in ether uitgegeven aan het spelletje. Dat ging naar een katje kopen (5 euro voor een kat + transactiekosten), een katje laten wippen met een ander katje voor een nieuw katje (transactiekosten voor paren, transactiekosten voor het binnenkrijgen van het katje). Ik zette een katje te koop (transactiekosten voor het in de etalage zetten). Ik zette een katje in de etalage om te paren met een ander, mij onbekend katje (transactiekosten voor mijn kat achter het raam zetten). Kortom, elke scheet kost iets, want elke actie op het netwerk kost iets, want je gebruikt namelijk computerkracht in het netwerk.
Technisch gezien klopt het natuurlijk helemaal dat je, als je rekenkracht nodig hebt, je daarvoor betaalt. We zijn alleen ergens bij het begin van het populariseren van internet gaan denken dat alles ‘gratis’ is. Oh nee, je verkoopt je data, maar dat laten we nu even links liggen.
Terug naar die katjes. Ik heb nooit zo goed begrepen waarom verzamelspelletjes zo populair zijn en ik snap het nog steeds niet. Maar 45 omgerekende eurootjes voor wat spelen met unieke kattenplaatjes vond ik toch net wat ver gaan en omdat het mijn interesse niet is,.
Toch voel je op je klompen aan dat er wel ‘iets’ zit in zo’n systeem. Moet dat met een blockchain? Niet per se. Dat verzamelen gebeurt op grote schaal binnen zogenaamde free to play-games. De spullen die je in-game kunt kopen blijken alleen vaak gejat te worden, zoals in Fortnite.
Het gaat zelfs zover dat niet alleen het Jeugdjournaal onlangs berichtte over phising naar Fortnite-spullen, maar ook het grotemensenjournaal. Zo’n verzamelonderdeel in een game zou best een blockchain kunnen gebruiken om dat soort problemen tegen te gaan. Misschien niet zo’n blockchain als bij CryptoKitties want die is te traag en log, maar een ander type of op andere wijze geïmplementeerd. Misschien eentje die blockchainpuristen als minderwaardig zien, eentje waar minder nodes in het netwerk zitten. Maar dat is erg technisch.
Waardelaag
Dit soort problemen ontstaat doordat er geen waardelaag in internet gebouwd zit. Niemand kan iets unieks aan iemand anders geven met de zekerheid dat dit niet gekopieerd wordt of dat er iets anders oneigenlijke mee gebeurt zonder dat er een derde partij tussen zit. Die derde partij kan een bank zijn, maar ook een game-uitgever of wat voor partij dan ook die als centrale database wil dienen. Dat gaat vaak overigens prima, maar als de firma failliet gaat of je ineens niet meer aardig vindt, kun je van de ene op de andere dag alles kwijt zijn. Soms is dat misschien terecht, maar nog veel vaker is er een stomme fout in het spel.
Nu was er iemand, of iemanden, die een systeem bedacht waarbij geen derde partij nodig is om met zekerheid iets digitaals aan iemand anders te geven. Dat noemde deze persoon met pseudoniem Satoshi Nakamoto ‘Bitcoin’. Hij — het is tenslotte een mannennaam — gebruikte een combinatie van bestaande cryptografische en speltheoretische technieken, maar dan op zo’n manier gecombineerd dat sjoemelen bij voldoende computers in het netwerk praktisch vrijwel onmogelijk wordt.
Alles wat met blockchains te maken heeft is één groot experiment en dat de uitkomst van veel experimenten binnen die systemen al velen teleurgesteld heeft, is daar een onderdeel van.
Het duurde een paar jaar voor dit systeem uit een uithoek van internet meer bekendheid kreeg en steeds meer mensen zagen er wat in. De populariteit steeg en er kwamen steeds meer klonen van Bitcoin en ook nieuwe systemen, soms duidelijk gebaseerd op Bitcoin en soms echte vernieuwers. Grote bedrijven gingen stilletjes aan de slag om handige onderdelen over te nemen en te implementeren zonder het woord ‘blockchain’ in de mond te nemen om later op de grote trom te slaan met namen waar het woord ‘ledger’ in te vinden is. Nog iets later kwam een groter publiek in aanraking met de systemen en de laatste apotheose dateert van december 2017. Hoge bomen vangen veel wind en inmiddels roepen steeds meer mensen dat het maar onzin is, al die blockchains. Je kunt er niks mee en alles is ronduit k*t. Behalve Bitcoin voegen ze er vaak aan toe.
Veel kritiek die gegeven wordt, is al jaren bekend en iedereen die al langer rondloopt in deze scene kent de punten. Helaas zorgt het eens in de zoveel tijd voor iemand die vindt dat hij het allemaal even heeft uitgezocht en zo op geïnformeerde wijze kan zeggen dat het allemaal idioot is waar al die mensen mee bezig zijn. Zo iemand vindt een ict-er die haarfijn uitlegt waarom het een te dure databank is die je niet wil gebruiken. Er wordt wat gestrooid met woorden als ‘merkle-boom’ en de wijsheid is in pacht.¹
Gouden bergen, diepe dalen
Dat laatste is jammer. Ik onderschrijf dat de oplossing die Satoshi Nakamoto bedacht neerkomt op het combineren van oude technologie op een nieuwe manier wat het protocol ‘Bitcoin’ als geheel erg interessant maakt. Dat je dit protocol niet een-op-een moet overnemen om in te zetten op andere plekken waar je denkt dat je een blockchain(achtige) structuur bruikbaar kunt inzetten, lijkt me meer dan logisch. Het is niet óf een database óf een blockchain. Het is altijd en-en. Er zit heel wat interessants in de pijplijn om tot werkelijk nuttige zaken met blockchains te komen, maar dat zal nog even duren. Vijf jaar? Tien jaar? Wie zal zal het zeggen. Net als bij games: geef nooit een datum waarop het product werkelijk af is, want er is altijd uitstel.
Misschien zijn veel zaken die zich op openbare, publieke blockchains zoals die van ethereum en bitcoin afspelen op dit moment wel zeer marginaal te noemen. Ik denk dat we, als ik mezelf tot een enthousiaste community mag rekenen, daar realistisch in moeten zijn. We kunnen niet ontkennen dat ‘even’ wat ether halen om ‘even’ iets te doen, best lastig is. Maar ik zie ook dat er bepaalde zaken zijn die zeker van transparantie en onwrikbaarheid kunnen profiteren. Denk eens aan transparante concertkaartjes of het uitlenen van een boek aan een vriend(in).
Maar het idee dat je dan ook iets functioneels hebt binnen enkele maanden tot een paar jaar met een totaal andere manier van denken, namelijk decentraal denken, lijkt me absurd. ‘Even’ iets met concertkaartjes doen of een systeem opzetten om boeken te lenen aan vrienden is al heel groot en daardoor ook ingewikkeld. Daar ‘even’ een ‘blockchaintje’ achter gooien is niet makkelijk. Dat moet groeien.
Lekker lokaal, dat wereldwijde netwerk
Als je mij vraagt waar nu een grote toekomst ligt voor cryptovaluta en -tokens, is dat in eerste instantie bij veel kleine projecten, heel lokaal. Niks groots en op het eerste gezicht weinig hemelbestormend. Er is niet eens een simpele website waar je zonder kennis van programmeerzaken een tijdelijke token voor je project kunt maken. Je hoort al wel wat er mist: mensen die niet alleen de achterkant begrijpen, maar ook iets met de voorkant kunnen.²
Ik ben dol op it’ers, maar er missen vaak anderen in het hele proces. Niet-it’ers. Mensen die én begrip hebben van de systemen en mee kunnen denken om zo samen tot iets moois kunnen komen, al hoeven ze niet te kunnen programmeren. Beetje van die alfa’s en gamma’s zeg maar.
Geen panacee
Blockchains zijn geen kuur voor alle problemen in digitale netwerken. Het kan een enkel probleem misschien oplossen, maar net zoals bijna alle andere ict-’oplossingen’: het is ook het verplaatsen van problemen. Als je nu niet meer kunt frauderen in je excelletje omdat de toestand in een blockchain is vastgelegd? Dan doe je dat toch lekker elders in de keten, bij de persoon die het in moet voeren bijvoorbeeld.
Een beetje programmeren is uiteindelijk niet zo vreselijk moeilijk. Wat wel moeilijk is, is een cryptografisch veilig systeem verzinnen dat praktisch onkraakbaar is en dat deed de bedenker(s) van Bitcoin: een systeem verzinnen om zonder derde partij een transactie te kunnen doen en er zeker van zijn dat er geen twee transacties met dezelfde bitcoin gedaan kunnen worden.
Alles wat met blockchains te maken heeft is één groot experiment en dat de uitkomst van veel experimenten binnen die systemen al velen teleurgesteld heeft, is daar een onderdeel van. Misschien komen we er ooit achter dat Bitcoin het enige nuttige experiment is, maar om daar achter te komen, moet je wel eerst experimenteren.³
Al met al heeft het in ieder geval gezorgd voor een hausse aan interesse in cryptografie. Dit kan niet anders dan zorgen voor interessante ontwikkelingen. Daar zullen de meesten nooit iets van merken aan de voorkant, maar de achterkant zal daar zeker van profiteren!
² Ooit geprobeerd een betalingsmodule voor fiat geld toe te voegen aan een website? Dat was en is nog steeds geen sinecure.
³ Dit onderschrijf ik niet, ik denk dat er zeker interessante zaken zijn die baat hebben bij zo’n slome, dure databank als een blockchain voor het opslaan van state of de toestand van een actie binnen een smart contract. Misschien gaan we wel toe naar veel tijdelijke side-chains die inprikken op een of twee grote, betrouwbare blockchains voor de veiligheid bij tijdelijke acties. Of.. of…
Dromen zonder zorgen; een verslag van EtcCC 2018 in Parijs
“De gemiddelde leeftijd, ergens tussen de 25 en dertig?” schat iemand tijdens de koffie in een grote hoge ruimte in het Conservatoire des arts et métiers in Parijs. “Het valt hier nog mee, met veertig gaat het nog”, zegt iemand anders. “Bij Defcon in de VS ben je dan echt bejaard.”
(aan het eind van dit artikel staat een korte uitleg over het belang van publieke blockchains)
Auto-panorama van Google AI: binnenplaats Cnam. Spot Vitalik
De licht vervallen maar toch statige locatie in het derde arrondissement van Parijs is het decor voor een conferentie rond een gemeenschap die, ondanks haar leeftijd, steeds meer invloed heeft op internet. En niet alleen daar. Ook in de hoofden van mensen. Deze gemeenschap, of beter gezegd: community, heeft zich los weten te weken van bestaande structuren op een manier die nog een stapje verder gaat dan het vroege internet: ze creëert waarde op een manier die nog niet eerder gezien is. Op die manier is er geld. Veel virtueel geld.
De groep mensen waartussen ik me bevind, is dan ook bezig met een bijzondere laag op internet, namelijk de transactielaag. Het stelt ze in staat om contracten op te stellen die zonder afhankelijk te zijn van banken en overheden tot stand komen, waaronder het verzorgen van vertrouwen tussen elkaar volstrekt onbekende partijen en daarmee van onschatbaar belang. Wat deze laag allemaal gaat brengen zal de toekomst leren, maar een belangrijk onderwerp als online identiteit die enkele honderden miljoenen mensen zonder papieren een status geeft, wordt al naarstig onderzocht. Buiten kijf staat dat veel van de projecten zullen falen en roemloos ten onder zullen gaan. Dat weet iedereen op de conferentie en niemand maakt zich er druk om.
Jong, onstuimig, onafhankelijk en gewend aan online leven, zonder centrale partijen of bazen. Ze zijn elkaars baas, medewerker en opdrachtgever tegelijk. Virtueel geld in de vorm van ether stroomt tussen de partijen. Dat en veel meer bindt deze gemêleerde, voornamelijk uit mannen bestaande, groep. De verschillende collegezalen of amphithéâtres puilen de komende dagen bij sommige van de in totaal 130 sprekers uit, zeker als de bedenker van de Ethereum-blockchain een verhaal houdt. Geen gezellig verhaal van een ceo die even zijn klantjes lekker komt maken. Nee, een diep-technisch verhaal zonder opsmuk. En ceo is hij, Vitalik Buterin, ook al niet.
Thailand
Op de ochtend van donderdag 8 maart loop ik via de Rue Saint-Martin richting het Conservatoire des arts et métiers of Cnam. Het begint om negen uur en kwart voor negen aankomen leek me ruim op tijd. Dat bleek uiteraard een verkeerde inschatting en sluit achteraan een lange rij. Later hoor ik dat er in totaal 650 mensen een kaartje kochten. Sprekers en andere genodigden worden door enigszins gestresste vrijwilligers van de Franse Ethereum-association Asseth uit de rij geplukt. Een vermakelijk gezicht.
Vrijwel direct kom ik in gesprek met iemand met een beduidend gezondere teint in vergelijking tot velen. Nee, hij woont niet meer in Frankrijk, maar ging ooit naar Thailand en bleef plakken. Er is trouwens een hele crypto-community in Thailand op het eiland waar hij woont. Eigenlijk begrijpt hij niet waarom we allemaal hier in dat koude Europa blijven hangen waar je schoenen moet dragen en een lange broek.
Menu
De organisatie is chaotisch maar geen onvertogen woord. Wegwijzers zijn er ook niet en niemand lijkt te weten waar wat is. Het grote binnenplein van het Cnam krioelt van de zoekenden waarbij de eerste levensbehoefte koffie lijkt. Dat blijkt wel goed geregeld: een zaal met cassettenplafond is omgetoverd tot kantine met een petit-déjeuner. Verschillende warmtekanonnen zorgen voor net iets te veel warmte. Wat onhandig stuntelt iedereen met de grote koffiecontainers en papieren kopjes en wat nou eigenlijk de regels zijn. Niemand lijkt nog heel erg op zijn gemak, maar iedereen weet dat je wel contact moet maken op een conferentie. Een jongen met een rond brilletje en vlassig, naar achter getrokken haar spreekt me aan. Wat ik doe. Tja, wat doe ik hier eigenlijk? Ik ben geen ontwikkelaar of programmeur, maar slechts al lange tijd geïnteresseerd volger van verschillende blockchainprojecten. Ik zeg dat me was verteld dat om Ethereum en de community te begrijpen, je naar dit evenement moest komen. Niet in de laatste plaats omdat dit de leukste en interessantste Ethereum-conferentie in de wereld is volgens de verhalen. Dus, tja, nieuwsgierig als ik ben.
Hij blijkt iets te doen waarvan ik echt nog nooit gehoord heb. Nou ja, als hij het uitlegt denk ik: logisch. Ja, dat is zeker nodig. Het gaat om een Next Generation Ethereum Virtual Machine Smart Fuzzer. Eigenlijk voel ik me gewoon onvoorstelbaar dom en onwetend. Later kom ik erachter dat ook ontwikkelaars zelf soms met hun oren zitten te klapperen tijdens sommige sessies. Sommige mensen zijn gewoon hypergespecialiseerd.
Ik probeer voornamelijk voordrachten op te zoeken waarvan ik denk die te kunnen volgen. Privacy- en identiteitsmanagement bijvoorbeeld. Of zaken rond ‘public goods’ wat over het algemeen gaat om non-profits en ‘blockchain for good’. Als ik die eerste dag denk dat ik vast wat op kan steken bij een applicatie-ontwikkelworkshop, blijkt vooral dat ik heel veel klokken ooit hoorde luiden, maar dat je er toch echt eerst in moet verdiepen. Jup, ik weet het. Graag zou ik daar eens tijd voor maken.
‘Auto’ van Nicolas Joseph Cugnot uit 1771, Via Wikipedia
In het kader van: even een luchtje scheppen, loop ik om het gebouw heen richting het Musée Arts & Métiers, daar bij die kleine versie van het Amerikaanse vrijheidsbeeld, het voorontwerp van Eiffel. Hier blijkt de organisatie ook een ruimte te gebruiken. Na het bijwonen van een sessie in een zaal helemaal weggestopt achter in het museum, loop ik terug richting de uitgang. Daar krijg ik een soort van aha-erlebnis: het eerste object waar ik langskom na de sessie is een door stoom aangedreven ‘auto’ uit 1771 van Nicolas Joseph Cugnot. De auto lijkt een metafoor voor de conferentie: het is allemaal nog heel pril en iedereen is enthousiast en gelooft erin.
Aan het eind van de middag ben ik helemaal gesloopt. Iets te veel koffie gehad en naar iets te veel zaken geluisterd die misschien niet helemaal aan mij besteed zijn. Misschien wilde ik te veel. Een wat verloren gevoel maakt zich meester en ga alleen terug naar het appartement waar ik verblijf. Eerst via de Franprix, een kleine supermarkt voor de alleenstaande Parijzenaar. Wat voorgewassen sla, een tomaat, een aardappel en een stukje entrecote. En een flesje rood. Thuisgekomen maak ik mijn potje klaar, drink een glas. Schoenen uit en boekje lezen? Nee, hop! Je bent hier verdorie voor een community conference, niet voor een retraite voor het schrijven van je eerste boek!
Sociaal irl
Het is een kwartiertje lopen is naar een bar die omgedoopt is tot ‘community bar’. Het is er druk en de meeste aanwezigen hebben wel iets aan waaruit op te maken dat ze iets met Ethereum doen. T-shirts en petjes met het Ethereum-logo of andere verwante zaken. Al snel blijkt er meer te zijn dan alleen maar talks. Het gezelschap is gemêleerd: studenten, geïnteresseerden, zoekenden naar vervanging voor hun huidige baan, ‘serial entrepreneurs’ die later ook gewoon vrijwilliger blijken. Het goudgele verbroederingsvocht vloeit met mate, misschien niet in de laatste plaats omdat de bar betalingen met pin of creditcard pas accepteert boven de 20 euro. En dan moet je dus contant geld hebben. Een mooie tegenstelling met allemaal van die techies.
De daaropvolgende dagen bestaan voor mij uit iets minder talks volgen en meer koffie en thee drinken met andere mensen uit de community. Over schaalbaarheid, op dit moment klinkt alles prachtig, maar bij iets te veel transacties loopt het netwerk vast. Over governance, ofwel bestuur, regels en gedragscodes. Maar ook over crypto-spelletjes, goede doelen, het zorgen voor betere beloning van mensen in arme delen van de wereld, over ethische zaken, decentrale opslag van data, het checken van feiten en het vastleggen van wetenschappelijke publicaties. En beseffen dat wat ze doen echt geen magie is. Het is gewoon code schrijven. ‘Slimme’ contracten maken. Het lastige voor de buitenwereld is het decentrale. Iets wat je moet voelen en waar de meesten van boven de 30 niet mee zijn opgegroeid. Het is dus niet zozeer een technische kwestie maar een denkwijze. Een decentrale denkwijze.
Oracles
Een interessante observatie is dat veel van de ideeën en toepassingen uitgaan van een wereld waarin onwaarheden het af zullen leggen tegen de waarheid. Daar zit dan ook een belangrijke moeilijkheid: hoe koppel je de echte wereld aan de decentrale digitale? Dat gaat via zogenaamde oracles. Een oracle kan van alles zijn, maar de meest in het oog springende is de mens zelf. We gaan er hierbij vanuit dat de meesten eerlijk zullen zijn en zo de oneerlijke eruit zullen filteren. De community denkt in die zin vaak vrij binair. Als je daar vervolgens over in gesprek gaat, dan ontkent overigens niemand die mogelijkheid. Daarom is er ook een sterke roep om mensen die niet alleen code kunnen kloppen, maar de hele ontwikkeling in een breder perspectief kunnen plaatsen.
De laatste afsluitende voordracht is van Jérôme de Tychey, voorzitter van Asseth, ofwel de Franse stichting ter promotie van Ethereum. Cijfers van het evenement: 650 bezoekers, 130 sprekers, 80 studenten, 50 vrijwilligers en ‘piraten’ ofwel niet-betalende bezoekers. Hij sluit af met een interessant voorstel: Eth, de afkorting van de Ethereum-munt, blijkt een plaatsje in noord-Frankrijk. Het blijkt ook een kasteel te hebben: Chateau d’Eth. Jérômes voorstel is geld in te zamelen om het kasteel te kopen en EthCC om te dopen van Ethereum Community Conference naar Ethereum Community Castle. Voor alles dat nodig is, feesten, partijen, bijeenkomsten, wijn en IoT-vogelnestjes. Helaas bleek het kasteel niet te koop. Maar er is genoeg geld voor in de community, dat is een ding wat zeker is.
Om de drie dagen in stijl te eindigen, is er een feest in een fotostudio elders in Parijs met open bar. Een wonderlijke combinatie: jong, energiek, niet het type nerd van zeg 20 jaar geleden. Slechts een enkeling is nog ‘klassiek’ te dik, bleek en onverzorgd met van die tanden half opgelost door de cola. Een deel is vermoedelijk zeer vermogend. Dat geeft vreemde combinaties en vooral ook een rare verhouding. Dat is niet hoe de wereld de afgelopen 60 jaar was ingedeeld. Tenzij je uit een rijke familie kwam, had je als jongere over het algemeen geen geld. Die verhoudingen liggen hier ineens heel anders. Maar niet alleen het geld, ook de kennis ligt hier bij extreem jonge mensen. Mensen die zich als een vis in het water voelen in een gedecentraliseerde wereld. Die mensen vieren hier nu een feestje, worden studentikoos dronken en gaan morgen vrolijk verder met onafhankelijk van oude mensen hun eigen wereldbeeld scheppen. Een wereld waarin een veertigjarige praktisch bejaard is. Ondanks mijn plezier, het vele wat ik heb geleerd en de bijna onbevangen community die open lijkt te staan voor iedereen, weet ik niet zo goed hoe ik moet omgaan met mensen die in code macht zien en daar alles mee willen instellen. Uiteindelijk zijn we nog allemaal van vlees en bloed. Kunnen we in goede en slechte zin worden beïnvloed en ligt corruptie en criminaliteit zo dicht bij de successen die ze vieren. Maar ook je wereldbeeld, dat verandert bij ouder worden. Je krijgt andere inzichten, andere gevoelens. Dat lijkt bij het grootste deel van deze groep allemaal nog niet aan de orde.
In de Thalys terug naar Amsterdam de volgende dag kan ik niet anders constateren dan dat ik met gemengde gevoelens terugkijk op een enerverend en interessant evenement dat ik niet had willen missen.
Het belang van de publieke blockchain #blockchain 101
Vaak krijg ik de vraag waarom blockchains, en bitcoin in het bijzonder, zo interessant zijn. De meesten zien alleen gouden bergen of het tegenovergestelde daarvan. Natuurlijk is de financiële component niet onbelangrijk. Het is zelfs de reden waarom miners of de computes die het netwerk in stand houden überhaupt rekenkracht willen geven aan het netwerk: ze krijgen cryptogeld voor hun moeite.
Waarom was bitcoin zo’n interessante uitvinding? Het zorgde voor een manier van waarde overmaken aan iemand anders zonder dat daar een vertrouwde derde partij tussen hoeft te zitten zoals een bank. Volledig, rechtstreeks van persoon tot persoon. Hoe werkt dat in praktijk? Als ik iemand 20 euro geef en die persoon pakt het briefje, weet die persoon 100 procent zeker dat ik die 20 euro niet meer heb. Diezelfde zekerheid wil je online ook hebben. Daar is tientallen jaren onderzoek naar gedaan en de onbekende bedenker van Bitcoin, Satoshi Nakamoto, combineerde een aantal al bekende technieken met wat we tegenwoordig de ‘blockchain’ noemen. Daarmee loste deze persoon/groep personen een heel ingewikkeld probleem op.
Er zat nog iets anders bij: namelijk dat het een openen, decentraal netwerk betreft om transacties te doen met een timestamp. Transacties in het netwerk kunnen niet naar het verleden toe veranderd worden, waardoor alles vaststaat. Je kunt dus achteraf geen transactie wijzigen, met andere woorden: je kunt geen fraude plegen.
Nu klinkt dat allemaal wel logisch, maar waarom is het dan belangrijk en waarom steken zo veel mensen er zo veel tijd in zoals al die mensen op die gave conferentie? Omdat het écht zin heeft. Ik geef hier een kort voorbeeld:
Stel, je heb bepaalde belangrijke grondstoffen en die wil je verkopen, zeg koffie. Ik verkoop mijn koffiebonen en ik koppel die verkoop aan een transactie in een blockchain. Ik koppel 100 kilogram koffiebonen voor bedrag X aan een transactie. De boel wordt gekocht door een handelaar die de boel naar Europa vervoert via een netwerk van handelaren. In Europa zit een koffie-maffia. Daar wil iemand dat er 50 kg koffie van gemaakt wordt en zo de boel belazeren. Nu kun je heel makkelijk ergens in zo’n keten van handelaren iemand vinden die van die 100 kg wel 50 wil maken en als ie dat niet wil, zet je een pistool tegen zijn hoofd. Maar ik heb de koffiebonen aan een transactie in een blockchain gekoppeld. Iedereen kan zien dat ik er 100 kg ingestopt heb. Tussenpersoon C kan nu 10 pistolen op zich gericht zien, hij kan nooit die 100 kg in het verleden wijzigen. Omdat dit technisch onmogelijk is, begrijpt iedereen dat je niemand onder druk kunt zetten om iets te doen wat niet kan. Ergo: weg pistolen.
Iedereen begrijpt dat dit een simplistisch voorbeeld is, maar je kunt je wel direct voorstellen waarom een gedecentraliseerde database die niemand in naar het verleden toe kan aanpassen geen gek idee is.
Je bent decentraal, mensen voeren werk voor je uit, je ontvangt donaties en je bent volledig transparant. Wat ben je dan? Een decentrale, altruïstische gemeenschap of DAC (waarbij gemeenschap de c van community is). Dat moet even indalen zo’n idee. Het is zelfs misschien een beetje gek. Maar het is ook heel interessant. Hoe kun je zoiets opbouwen? En bouw je eigenlijk wel wat op?
Om te begrijpen hoe zo DAC eruit kan zien, sprak ik met Satya van Heummen over Giveth in het Rotterdamse café Engels vlak om de hoek van Rotterdam Centraal.
Slimme contracten
De puristen onder ons vinden dat het woord ‘smart contract’ of slim contract de lading niet echt dekt, maar bij gebrek aan beter, houden we het hierop. Zo’n slim contract is in feite niet veel anders dan een computerprogramma waarin bepaalde regels gevolgd worden, zoals als/dan, en/of/etc. Aan al die informatie kan weer informatie van buiten toegevoegd worden via oracles ofwel systemen die een verbinding verzorgen tussen de wereld buiten de blockchain en die daarbinnen. Een oracle kan bijvoorbeeld een controleur zijn van een huis dat verhuurd wordt via een smart contract. De controleur geeft dan aan dat er geen kopjes stuk waren, maar wel drie borden, dus dat die kosten van de borg afgehaald moeten worden.
Nu voel je waarschijnlijk al een klein beetje aan wat een smart contract is: het is een soort computerprogramma dat bepaalde taken uitvoert of kan laten uitvoeren. Ook krijgt het programma input van buiten via oracles.
Een smart contract op een publieke blockchain als die van Ethereum kan door iedereen worden ingezien en iedereen kan in principe informatie toevoegen en het gebruiken. Alleen zou het een mooie boel worden als iedereen het programma kan gebruiken en eeuwig kan laten draaien. Dan loopt het netwerk vast. Daarom moet voor het uitvoeren van de applicatie een klein beetje geld betaald worden. Op het Ethereum-netwerk heet dat ‘gas’ en gas betaal je met ether, de munteenheid van Ethereum.
Giveth
Ik omschrijf Giveth in eerste instantie als een bedrijf. ‘Donaties aan bedrijven’ noem ik het zelfs. Satya verbetert me snel: “we zijn ook geen bedrijf, we zijn een open source-project, wij krijgen donaties uit de crypto-wereld om twee redenen. Ten eerste omdat we dit project doen en ten tweede omdat we open source-technologie maken, smart contracts.”
Dit betekent dus dat Giveth en andere ‘bedrijven’ waar Satya aan meewerkt, hun code met iedereen delen. Niemand hoeft voor hun noeste arbeid te betalen en toch is hun werk heel belangrijk. Daar geven anderen vanuit de crypto-wereld graag wat geld voor, in dit geval in de vorm van ether.
Een belangrijk smart contact van onder andere ontwikkelaars van Giveth is bijvoorbeeld het Minime-token, een kloonbaar smart contract wat meer dan een miljard dollar aan ico-geld heeft opgehaald in de afgelopen tijd. Voor de goede orde: dat geld is dus niet opgehaald door de mensen van Giveth, maar door mensen die een kloon maakten van dat specifieke smart contract en dat voor hun eigen doeleinden inzetten. Een bekende Minime-token is bijvoorbeeld Aragon ook bekend als ANT.
Het zal duidelijk zijn dat veel mensen erg blij zijn met de ontwikkelde code. Daar krijgt Giveth onder andere donaties voor, maar ze helpen ook mee met de White Hackers-groep om ernstige hacks in de ethereum wereld tegen te gaan en daarbij geld te redden, regelmatig met succes.
Deze manier van werken druist in tegen alles wat we in de westerse wereld geleerd hebben de afgelopen 70 tot 120 jaar, dat het ook niet vreemd is dat mensen moeite hebben om het aan te voelen of te begrijpen.
Blockchain-charitybijeenkomst
Giveth was onlangs bij een grote charity-bijeenkomst van Amnesty in Londen waar iedereen uit de goededoelenwereld rondliep. Grootste probleem: blockchains gebruiken voor transparantie kan heel handig zijn voor dergelijke organisaties, maar die kunnen dat allemaal niet zelf ontwikkelen, terwijl iedereen het voordeel ziet. Het ermee starten is lastig. Giveth laat zien hoe dat kan en biedt een platform om te gaan experimenteren. Meer delen binnen de charity-wereld zou volgens Satya goed zijn. Het is bijvoorbeeld binnen de Ethereum-community heel normaal om alle code te delen. Problemen worden collectief aangepakt en iedereen kan meehelpen aan de verbetering van de code.
De open source-gedachte bevindt zich voor een groot deel nog louter bij coders, maar Giveth gebruikt het veel breder. Ook videofilmpjes, vertalingen en teksten worden via hun systeem vergoed. Uiteindelijk is het de bedoeling dat iedereen charities kan draaien via hun smart contract, maar zover is het nog niet.
Dat laatste heeft helaas te maken met de capaciteit van het Ethereum-netwerk en de bijbehorende kosten. Op een bepaald moment kostte het uitvoeren van de smart contracts die Giveth gebruikt voor het transparant maken van iedere donatie, enkele honderden euro’s per keer door de hoge fees.
Giveth-contract
Het smart contract van Giveth werkt momenteel door de hoge kosten nu – tijdelijk – via een testnet van Ethereum. Betalingen gaan wel via de normale blockchain, maar die moeten nu anders verwerkt worden. Geen ideale situatie, maar het is even niet anders geeft Satya aan.
Giveth ziet zichzelf als zijn eigen showcase: “We krijgen zelf donaties en die proberen we helemaal transparant te besteden. We zetten al onze taken op de blockchain en voor elke taak krijg je een van te voren bepaalde hoeveelheid ether, dat is gezamenlijk bepaald. Vervolgens is dan iemand anders reviewer. Die moet de taak checken door een transactie naar het contract te maken. Als het goedgekeurd is, kan ik mijn geld claimen en de hele wereld kan dat zien. Iedereen kan precies zien wat er wordt gedaan en dat staat voor eeuwig op de blockchain”, zegt Satya.
Toch vraag ik me af of het niet vervelend is als je hele hebben en houden op de blockchain open en bloot voor iedereen zichtbaar is. Satya: “Dat is wel een andere manier van denken ja, maar het is ook zo: wij krijgen donaties van mensen en wij hebben verantwoordelijkheid om met die donaties om te gaan. Eigenlijk is Giveth zijn eigen showcase, een extreem geval om te laten zien dat het kan, maar waarvan niemand verwacht dat elke charity zo ver gaat.”
Ondanks dat bestaande goede doelen (nog) niet zo ver zullen gaan, is het in Satya’s ogen een goede zaak. Wel geeft hij een voorbeeld dat hij zelf van een goededoelenorganisatie kreeg met betrekking tot donateurs die het belang van sommige zaken niet in zullen zien: “Als je donateurs vraagt welke vogels we moeten redden, dan is het antwoord: de mooie vogels”.
Met Giveth als extreem voorbeeld, zal het ergens in het midden uitkomen. Er zit veel geld in crypto en mensen willen dat aan goede doelen geven en voor charities is het kostenefficiënt om gelden te verdelen. Uiteindelijk zal transparantie geëist worden van gevers. Aan geïnteresseerden geen gebrek, maar daarvoor moet het systeem eerst uit bèta zijn.
Dan rest er nog één vraag: wat bouwen al die ontwikkelaars dan op? Wellicht hoop, hoop op een betere en transparantere toekomst.
De markt voor kaartjes voor evenementen of ticketingmarkt is al jaren ziek. Mensen klagen over idiote bedragen die gevraagd worden voor kaartjes die doorverkocht worden door bedrijven en platformen als Seatwave en Viagogo, gewoon via Marktplaats of andere kanalen. Voor de gewone concertganger is het een ondoorgrondelijke wereld van bedrijfjes en bedrijven die elkaar allemaal douceurtjes kunnen toestoppen.
Het Nederlandse bedrijf GUTS Tickets wil die impasse doorbreken met een combinatie van een app en hetzogenaamde GET-protocol, dat draait op de blockchain van Ethereum. Na het systeem een jaar lang uitvoerig te hebben getest met onder andere de verkoop van kaartjes voor voorstellingen van cabaretier Jochem Myjer, is 2018 voor GUTS het jaar waarin de seinen op groen staan om in ieder geval de eerste 50.000 kaartjes via het échte systeem te gaan verkopen. En het is pas januari.
Toch zal bij sommigen de vraag naar boven komen: waarom heb je hier een blockchain voor nodig? Het tegengaan van fraude kan toch ook op andere manieren, zoals met een centraal orgaan wat frauduleuze transacties moet onderscheppen? Daar is Frans Twisk, mede-oprichter en frontend developer van GUTS, het niet mee eens. Althans, niet als je staat voor een open en transparant systeem.
“Voor veel zaken hoef je geen blockchain te gebruiken, maar als je open en transparant wil zijn, is een blockchain heel praktisch, zeker bij iets als tickets”, zegt Twisk in een gesprek samen met blockchain-ontwikkelaar Kasper Keunen in het nieuwe onderkomen van GUTS aan de Piet Heinkade in Amsterdam.
“Wij komen niet uit de ticketingmarkt en we zitten er nu een jaar in en ik ben nog steeds verbaasd over de corruptie. Bedrijven hebben halve monopolies en die kunnen daar gewoon misbruik van maken”, zegt Twisk.
Zijn mede-oprichter, advocaat Maarten Bloemers hoorde medio 2015 in een radioprogramma voor het eerst over secundaire ticketing en frauduleuze praktijken. Bloemers had al vanuit de advocatuur interesse in blockchains omdat die voor minder papierwerk kunnen zorgen. Uiteindelijk maakte hij samen met zakenpartner Tom Roetgering een proof of concept voor een ticketing-systeem dat een blockchain gebruikt op een hackathon in Oekraïne.
GUTS was geboren, inclusief de basis voor een open en transparant systeem. Zo’n systeem is in eerste instantie vooral interessant voor artiesten, legt ontwikkelaar Keunen uit. “Artiesten geven veel om hun fans, die willen dat hun fans niet te veel betalen. Uiteindelijk vullen artiesten een theater of concertzaal, niet het gebouw zelf”, zegt hij.
Maar niet alleen de artiest is belangrijk, de hele keten moet anders, alleen wel zonder dat de artiest, het theater of de klant daar veel van merkt. Volgens beiden gaat het om een zeer conservatieve markt en wil niemand veel verandering.
Keunen trekt het wat breder naar de hele markt die bezig is met het ontwikkelen van op blockchains gebaseerde applicaties. “Heel veel bedrijven die iets met blockchains ontwikkelen, zijn heel idealistisch. Alles moet anders, van A tot Z. Ik denk dat wij veel dichter bij de venues blijven die al 40 jaar op een bepaalde manier werken en die echt niet veel zaken anders willen doen.”
Ook eindgebruikers zitten vaak niet op verandering te wachten. Keunen geeft een voorbeeld van een gebruiker die een foto met zijn smartphone had gemaakt van zijn computerscherm waar letterlijk in de QR-code staat dat kopiëren geen zin heeft. “Volgens de klant was het geen kopietje, maar een foto”, vertelt Keunen. “De klant had ook een echte kopie bij zich, namelijk een kopie van zijn laptopscherm, dat geeft al aan hoe erg mensen vastzitten in hun oude concept van ‘ik kan het printen en dan is het goed'”.
De eindgebruikers hoeven ook niet te weten dat ze ergens onderliggend in het systeem met een blockchain werken, al is het wel mogelijk het Ethereum-adres te vinden en je eigen transactie en die van eventuele doorverkoop terug te vinden in de blockchain van Ethereum, via Etherscan bijvoorbeeld.
Alle transparantie ten spijt, je zou nog steeds een kaartje kunnen doorverkopen met cash geld of gewoon een bankoverschrijving en dan is het ‘dag met je handje’ naar alle transparantie. Daar is uiteraard ook over nagedacht.
Om te voorkomen dat je een kaartje kunt kopiëren, krijgt elke klant een speciale QR-code in zijn GUTS Ticket-app. Die QR-code verandert de hele tijd, totdat het kaartje gescand is bij binnenkomst van het theater of de concertlocatie. Het is dus niet mogelijk een kopie te maken van de QR-code, want die geldt maar zeer korte tijd. De app zelf is op dit moment nog alleen een voor smartphones geoptimaliseerde web-app, maar er worden ook losse iOS- en Android-apps ontwikkeld.
Mensen die hun kaartje willen doorverkopen, blijven daarom ook binnen het systeem van GUTS. Het eigenaarschap van het kaartje wordt via de blockchain doorgegeven aan de nieuwe eigenaar na verkoop. Omdat de app aan de telefoon zelf verbonden is, en daarmee het kaartje ook, is fraude praktisch niet mogelijk. Tenzij je de telefoon erbij verkoopt. De gevallen waarin dat lucratief is, bestaan misschien, maar dat zijn echt uitzonderingen.
Zoals al eerder aangegeven, ontwikkelde GUTS niet alleen een app, maar ook een protocol, namelijk GET, een token op de blockchain van Ethereum. Hoe dat verder werkt, laten we hier even buiten beschouwing, maar het GET, of Guaranteed Enterance Token, is een zogenaamd ‘smart contract’ op de Ethereum-blockchain, door iedereen in te zien.
Om het smart ticketing protocol te gebruiken, koopt de organisator van een evenement een aantal GET. Die tokens worden voor het achterliggende protocol gebruikt. De organisator hoeft hiervoor niets te weten van blockchains of crypto-wisselbeurzen.
Dat laatste geldt uiteraard ook voor de gebruikers, die ziet nooit iets wat met blockchains te maken heeft. Toch krijgt elke gebruiker GUTS bij het gebruiken van de app feitelijk een Ethereum-adres waarmee hij via de blockchain zijn eigenaarschap van de tickets krijgt. Klinkt ingewikkeld, maar valt op zich erg mee. Het is alsof iemand een veredelde spreadsheet gebruikt om ieders kaartje bij te houden, inclusief de eventuele doorverkoop.
Uiteindelijk moet het GET-protocol opengesteld worden voor derden, zodat die ook apps kunnen bouwen die ermee samenwerken. Dat is het volgende doel van het bedrijf: het vervolmaken van GET en zo hopelijk de hele kaartjesbranche een beetje eerlijker te maken.
GUTS is niet het enige bedrijf dat zich bezighoudt met ticketing in/op een blockchain, maar vooralsnog wel de enige met een werkend product én klanten die bekend zijn. De andere twee bekende namen in de blockchainwereld zijn Aventus en Blocktix, maar beide zitten nog ruim in de alpha-fase; Aventus heeft een werkend testnet zonder bruikbare ‘voorkant’ voor gebruikers en Blocktix zegt evenementen te gaan hosten, maar die organiseren ze dan voor het gemak ook zelf. Beide bedrijven hebben met hun ico’s of initial coin offerings significante bedragen opgehaald, respectievelijk 23,5 en 40 miljoen dollar. Op zich geeft GUTS ook geld weten op te halen met een ico, maar met zo’n 3,5 miljoen euro heeft het bedrijf een stuk minder ruimte om jaren ‘het perfecte’ product te ontwikkelen en moet men gewoon aan de slag.
Dit is deel 1 in een serie over blockchaintoepassingen van publieke blockchains. Deel 2 gaat over Giveth, een decentrale, altruïstische organisatie.
Update 23 maart 2018: waar nu Seatwave en Viagogo in de lead staat, stond Ticketmaster. Dit was onjuist omdat zelf Ticketmaster geen kaarten doorverkoopt en daarom aangepast.
Een beeldrechtenmanagementplatform. Dat is wat Kodak samen met een bedrijf dat vooral in foto’s van bekende mensen handelt, WENN, gaat opzetten. Of al heeft opgezet. Of bezig is het op te zetten.
En we plakken er blockchain op, dat zorgt in ieder geval voor media-aandacht.
En dat is precies wat iedereen herhaalt. Overal en zonder nadere analyse schiet het aandeel van een schamele drie dollar in drie uur tijd naar 7,10 dollar om de volgende handelsdag – woensdag 10 oktober – naar 13,28 dollar te schieten. Lekker ruim 300 procentjes omhoog.
Kodak Brownie: de camera waarmee Kodak fotografie goedkoop maakte begin 20ste eeuw (bron: Wikimedia)
Hun eigen persbericht voorziet al in de mogelijke hype bij het gebruik van een buzzwoord als ‘blockchain’ of ‘cryptocurrency’, maar ze zien een goede kans voor het gebruik van een blockchain(gerelateerde) technologie voor het verwerken van fotorechten.
En daar hebben ze gelijk in. Verschillende bedrijven proberen al enkele jaren verschillende, voornamelijk digitale, kunstvormen te koppelen aan blockchains, ook al ver voordat er sprake was van ‘geavanceerde’ blockchains als Ethereum. We hebben het dan bijvoorbeeld over ascribe.io, dat al in 2013 zijn visie rond het verwerken en vastleggen van digitaal eigenaarsschap aan kunst koppelde.
In mijn ogen is een van de belangrijkste voordelen van een blockchain gebruiken voor het vastleggen van digitaal eigenaarsschap, of dat nou een foto of een tekst is, het kunnen functioneren over het hele internet heen, zonder restricties van landsgrenzen of andere regels. Daar zijn al initiatieven genoeg voor genomen de afgelopen jaren. Kijk bijvoorbeeld naar po.et of ergens ook (sociaal)netwerk Steemit en videoplatform flixxo, al zitten die niet zo zeer in de richting van vastleggen van digitaal eigenaarschap als wel het verdienen aan de inhoud.
Uiteindelijk zijn dit allemaal eerste aanzetjes voor het ‘internet van geld’ en misschien in de verre toekomst wel ‘streaming money’ waarbij alles gekoppeld is.
Maar dat soort koppelingen vereist open data of in ieder geval een mogelijke koppeling met open data. En dat is waar de schoen bij Kodak wellicht wringt: volgens hun persbericht voldoen ze aan de eisen van de Amerikaanse beurswaakhond SEC. En ergens aan voldoen betekent vaak ook dat de ander ook ergens aan moet voldoen, ofwel security tokens die alleen aan geaccrediteerde investeerders in bepaalde landen verkocht mogen worden. Voor de volledigheid: de KODAKCoin-tokens die ze gaan uitgeven zijn volgens de zogenaamde Rule 506 (c) van Regulation D een security token.
Als deze tokens niet publiekelijk door iedereen verhandeld kunnen worden, dus zeg om een decentraal plaatjesdeel-en-betaal-de-fotograaf-platform op te zetten, dan kan ik niet verzinnen wat ze dan anders zijn dan fotohandelsplatform nr. zoveel met stiekem het woord ‘blockchain’, ‘token’, ‘ICO’ en ‘crypto’ ergens in een persbericht.
Aan de andere kant: wellicht hebben ze prachtige plannen en hebben ze een groter ideaal, maar er is nog niet eens bekend wat kopers van de tokens eigenlijk kunnen en mogen met de tokens, wat voor ‘smart contract’ er aan de tokens ten grondslag zal liggen, wat voor blockchain ze gaan gebruiken of dat ze er misschien zelf een opzetten en hoeveel tokens er in totaal ooit zullen zijn en wat dat allemaal moet gaan kosten.
Nog even kort wat het is: de Kodak-blockchain (als ze die gaan gebruiken) moet functioneren als een plek waar mensen hun werken op kunnen registeren, waarbij de KODAKCoin functioneert als manier om op het platform waarde uit te wisselen voor zaken als rechten, gebruik en dat soort zaken.
Bewijs van afstand: ik wilde helemaal niets schrijven over de KODAKCoin en de hele hype van vandaag, maar ik las nergens ook maar iets aan vragen rond het vrijwel nietszeggende persbericht met betrekking tot blockchains en mogelijk gebruik ervan. Vandaar toch een paar overdenkingen
Bitcoin bracht een revolutie teweeg in het verwerken van transacties: open en vrij. Nu lijkt het ook een goed hulpmiddel op weg naar een totalitaire superstaat.
Op een zomerse woensdagavond begin juli staat een lange rij wachtenden op de Amsterdamse Herengracht voor de dubbele trap van een grachtenpand in Lodewijk de Zestiende-stijl. Het pand, een dubbel woonhuis uit de 18de eeuw, herbergt tegenwoordig start-ups. Aan de achterzijde is nog iets van de oude luister terug te vinden in een overdadig met bladgoud versierde balzaal. Vandaag vindt in de zaal een bijeenkomst over blockchain-gerelateerde technieken plaats, ofwel afgeleiden van Bitcoin. Het onderwerp is zo hot dat de warmte binnen door de bezoekers wordt geduld.
Aan de andere kant van de stad, in een kantoor van een grote accountant, vond twee weken eerder een vergelijkbaar evenement plaats, maar dan vooral bezocht door mensen met stropdas en een – tegenwoordig – vaak ander type spreker. Hier wordt niet gezweet, althans niet door de warmte. Ervaren sprekers staan op het podium en een enkele grote naam uit de blockchainwereld mag het spreekgestoelte bestijgen. Verder veel grote bedrijven die allen druk zijn met blockchain-onderzoeksgroepen en daar weer afgeleiden van.
De afgelopen tijd is veel geschreven en gepubliceerd over bitcoin en latere afgeleiden, zoals Ethereum. Vaak zijn die artikelen gericht op mensen met voorkennis of toch ten minste bovenmatige interesse in technologische ontwikkelingen. In de mainstream media gaat het vooral om geld: “Bitcoin nu 2500 euro waard!” “Waarde bitcoin daalt sterk!”, dat soort verhalen, alleen is er veel meer gaande. Sommigen voorspellen een impact vergelijkbaar met die van het internet. Daarom gaan die ontwikkelingen ons allemaal aan, want we krijgen er allemaal vroeg of laat mee te maken. Uiteindelijk is het voor iedereen belangrijk om te weten of de wereld praktischer wordt van alle vindingen of dat ze leiden tot een totalitaire superstaat (en of dat te vermijden is).
De groep die zich bevindt in het historische pand is divers en de sprekers zijn soms goed voorbereid, al missen ze af en toe duidelijk een stuk ervaring. Toch weet die eerste meetup zich al vier jaar staande te houden, elke maand weer sinds 2013 toen de digitale munt Bitcoin pas vier jaar bestond. Als er al over werd gerapporteerd in de traditionele media, was dat over het algemeen negatief. De donkere kant van het internet had de munt inmiddels al een tijdje omarmd omdat het een zeer bijzondere eigenschap bezit, namelijk het veilig kunnen handelen met onbekende anderen zonder tussenkomst van derden.
Al snel bleek er veel meer mogelijk met bitcoin dan alleen maar waarde uitwisselen en van elke transactie een vrijwel niet te wijzigen database te maken. Simpele contracten kon je er ook mee opslaan. Eigenlijk alles wat een transactie vereist, daar was wel een blockchain voor te verzinnen. Dat laatste en de onuitwisbaarheid van transacties uit het verleden was precies waardoor banken, verzekeraars en beurzen interesse toonden voor de munt, al gebruikten ze het woord ‘bitcoin’ vrijwel nooit. Altijd ‘blockchain’, er hing toch een zweem van negativiteit rond dat ongrijpbare ding.
Dat is nu anders. Kranten en tijdschriften gespecialiseerd in economie maken geen probleem meer van het woord bitcoin. Het wordt zelfs vaak aangehaald als ‘interessante risicovolle investering’ en wat al niet meer. Al was Gartner er met zijn Hype Cycle laat bij om blockchain als interessante techniek op te nemen in zijn bekende grafiek, dit jaar zouden we op de top zitten, lees: iedereen denkt dat het wat wordt en daarna komt de teleurstelling. Om vervolgens langzaam weer op te klimmen en serieus te worden.
Veel start-ups uit de beginjaren zijn al lang verdwenen, omgedoopt of opgeslokt door iemand die het beter voor elkaar had; de techniek achter bitcoin is namelijk op z’n zachtst gezegd lastig uit te leggen. Dat komt niet doordat de techniek zélf zo vreselijk ingewikkeld is, het komt vooral door de andere manier van denken. Totaal tegen elk gevoel in vertrouwt een gebruiker van de digitale munt Bitcoin, of een van de vele afgeleiden, een systeem van voor hem volstrekt onbekende medegebruikers van het netwerk. En dat is nou precies waarom het gebruikte mechanisme zo interessant is.
Dat laatste voelde een kleine groep al aan in het begin. Er broeide iets. Er was iets aan de hand waardoor dit ongrijpbare ding interessant was. Voor mijzelf kwam dit besef ergens in 2012. Maar echt begrijpen deed ik het niet. Echt niet. Niemand kon het uitleggen en de eerste woorden in het artikel waarmee de mythische bedenker van Bitcoin zijn idee aan de wereld uit de doeken deed, leken op dat moment nog abracadabra. Als ik ze nu lees begrijp ik de woorden van Satoshi Nakamoto wel, de onbekende persoon of personen die dit idee eind 2008 naar buiten bracht.
Zijn het moeilijke woorden? Nee, niet echt. Alleen het behandelt iets dat voor de mens zo vanzelfsprekend is dat je er nooit woorden voor nodig hebt: hoe je vertrouwen tussen twee partijen krijgt zonder tussenkomst van derden. Dat lijkt zo simpel: ik geef 20 euro aan jou. Nu. Fysiek. Zekerder wordt de transactie niet. Maar dat is via internet niet zo makkelijk.
Daarnaast staan er voor de niet-cryptografen of de niet-speltheorie-geoefenden onder ons veel onbekende termen in en is het misschien zaak het twee keer te lezen. Of drie. En dan vooral zelf klooien. Snappen. Voelen. Waarom kriebelt dit? Waarom is het zo interessant? Waarom is het zo tof dat je elke transactie kunt volgen in de blockchain en dat die blijft bestaan? Wat je ook doet, als je het juiste nummer invoert, kun je zien wat er naartoe of vanaf gaat. Dat is vet gaaf. Maar nuttig? Dat idee moet indalen en niet alleen bij mij. Ineens ging het balletje rollen. En hard ook, met het gevaar dat oplossingen gezocht worden voor problemen die er niet zijn.
Dat soort problemen heb ik vaak gehoord in die zaaltjes op die eerste woensdag van de maand wanneer Bitcoin Wednesday zijn activiteiten ontplooit. De meest vreemde plannen heb ik daar langs zien komen. Ongrijpbare dingen van mensen met verschrikkelijk veel technische kennis maar geen enkele kunde in het overbrengen van hun verhaal. Nu, jaren later, staan sommigen van die mensen met heel veel meer ervaring en kennis op dat andere podium bij de Blockchain Innovation Conference, voor al die stropdassen die nu nog het normalemensengeld beheren.
Ineens zie je mogelijkheden ver buiten je normale kennisgebied. Alles is ineens koppelbaar geworden. Alles. Hoe? Door al die verschillende ketens van transacties met elkaar te laten praten. Bitcoin is een simpele blockchain: rechttoe-rechtaan. Nu zijn er ook veel ingewikkeldere blockchains, ketens waar daadwerkelijk computerprogramma’s op uit te voeren zijn. Dat ding heet trouwens Ethereum*, maar de kans is groot dat het nu duizelt. Toch is dit slechts het begin.
Je voelt het al aan: was het eerst heel eigenzinnig en libertair om mee te gaan met de zogenaamde ‘bitcoin-trein’, nu zou het wel eens een kant op kunnen gaan waar geen enkel boek over de staat met supercontrole uit de afgelopen eeuw tegenop kan. Geen geheime dienst, geen regering en geen belastingdienst kan hierop tegen zijn.
Ondanks de voordelen die al die gekoppelde onveranderbare digitale grootboeken in de vorm van blockchains kunnen hebben, vormen ze ook een enorm beangstigend toekomstbeeld. Een simpel, enkelvoudig voorbeeld kan zijn een elektronisch patiëntendossier dat veel voordeel kan hebben bij opslag in een blockchain, namelijk veilig en alleen in te zien als bijvoorbeeld de persoon in kwestie in de buurt is. Maar hoe wis je dan die vervelende soa die er toch ooit in terecht gekomen is? Daar wordt wel over nagedacht, maar de oplossingen zijn nog niet zo eenvoudig en dit is slechts één simpel ding. Wat als elke misstand je zo voor altijd blijft achtervolgen als het nooit echt gewist kan worden?
Nog een stap verder: we gaan naar een wereld waarin elk apparaat met elkaar praat via sensoren en je, gemakzuchtig als je bent als mens, nooit meer hoeft na te denken om een kaartje voor de trein te kopen – sensor a in je smartphone voelt aan dat je op het station bent door sensor b of gewoon via ouderwetse gps – , of om uit te checken – sensor a ‘weet’ dat het op een andere locatie is – of om de kosten voor het parkeren van je fiets te betalen, of om je belastingen op te geven – elke betaling die je ooit deed is namelijk ergens vastgelegd en via het systeem aan elke transactie gekoppeld, of om je identiteit te laten vaststellen in combinatie met je vastgelegde genoom – zo kun je nooit meer per ongeluk ergens zijn. Hoewel ik dus in eerste instantie erg enthousiast was, zijn dit zaken waarvan ik denk: misschien beter om dit niet zomaar te laten gebeuren en hier tijdig discussie over te voeren.
Aan de andere kant is er een wereld te winnen met specifiek gebruik van de techniek. Zo kun je op een eerlijker manier je huis verhuren tijdens de vakantie zonder dat er nog een groot conglomeraat als tussenpersoon vele procenten van je huur opslokt. Een initiatief, Fairbnb, probeert op zo’n manier een verhuur-blockchain op te stellen waardoor buurt, gemeente en huiseigenaar allemaal op positieve wijze kunnen samenwerken met huisverhuur.
Een ander initiatief, Alice uit Engeland, probeert geldstromen van en naar goede doelen inzichtelijk te maken. In dit geval gaat het nog heel specifiek om donaties aan 15 daklozen in Londen voor een pilot-project, maar dat er interesse is voor inzichtelijkheid van geldstromen bij goede doelen staat buiten kijf. Dit zijn er slechts twee. Tik een paar zoekwoorden in Google en je wordt overstelpt met mogelijkheden en ideeën.
Dit zijn slechts peanuts bij wat grote bedrijven, zoals banken, beurzen en een grote hoeveelheid geldschieters in Silicon Valley, investeren in blockchains en aanverwante zaken op plaatsen waar de gewone sterveling het niet kan zien. Zo dook Walmart samen met IBM al op het bijhouden van de kwaliteit van varkensvlees, de Rotterdamse haven wil containers bijhouden en wat al niet meer. Maar ook hele staten proberen zichzelf om te vormen en hun burgers beter vast te leggen via de techniek. Dubai probeert zich hiermee sterk te profileren en in Europa is Estland koploper in het vormen van een technologisch hoogstaande staat.
Voor de buitenwereld is en blijft het op dit moment nog iets waarover je hoort op feestjes: heb je bitcoins? En hoeveel dan? Heb je ether? Heb je Stratis? Steem? ZCash? Verzinmaareeneigenmunt? Zo gaat het aan de buitenkant nog steeds vooral om geld en dat is uiteindelijk ook nodig om ontwikkelaars te betalen.
Het zal nog een turbulente tijd zijn in de zogenaamde crypto-wereld. Of er spelers zullen komen van het formaat Facebook of Google met een dergelijk grip op deze manier van dataverwerking, dat is nog niet duidelijk. Er zijn vermoedens dat dit niet het geval is omdat het netwerk heel anders in elkaar zit.
Stop! Even adem.
Waarom moeten we deze ontwikkeling zo snel mogelijk uit de hoek van de supergeeks en economen trekken? Omdat de maatschappelijke impact enorm zal zijn. Als er alleen maar mensen mee bezig zijn die denken alles met techniek op te lossen zonder naar bijvoorbeeld cultuur te kijken, dan kan dat in de toekomst voor problemen zorgen. Zo is er een bedrijf dat zichzelf de naam “Übermensch” heeft meegegeven. Waar sta je dan in de wereld? Dachten ze echt alleen aan Nietzsche? Of legden ze alleen een link met dat taxibedrijf?
** Opmerking **
Dit artikel schreef ik op 11 juli 2017, zwierf even rond op een redactie maar werd te nerderig bevonden. Uiteindelijk blijft het mijns inziens relevant, alleen je mag een andere bitcoin-prijs invullen. Inmiddels is het aantal munten dat zich richt op privacy overigens sterk aan het groeien. Bij dat soort munten ben je niet zo makkelijk of helemaal niet te volgen zoals in de Bitcoin-blockchain. Zoals gezegd: ontwikkeling gaan snel!
Dit artikel vermijdt bewust het grootste deel van de terminologie die rond blockchains hangt. Het is relevant voor de mensen die er nu echt mee bezig zijn, maar de meesten zullen nooit hoeven weten hoe het werkt. De meesten weten ook niet hoe een auto werkt of hoe een band te plakken. Je moet alleen wel weten wanneer je iets kritisch moet volgen. Bij een platte band is het duidelijk: die moet gerepareerd worden. Bij dit soort processen is dat heel wat lastiger
* inmiddels zijn er meer ‘slimme’ blockchains, zoals NEO en ICON.
Het was te verwachten: nadat er al zo’n 1,2 miljard dollar (!) in online fondsenwerving is gestoken via een volstrekt ongereguleerde markt, heeft de Amerikaanse Securities and Exchange Commission dinsdag besloten dat deze manier van fondsen aantrekken beter in de gaten gehouden moet worden.
Het gaat hier om zogenaamde initial coin offerings, een markt die sinds begin dit jaar geëxplodeerd is. Volgens de SEC, de AFM of FSMA van de Verenigde Staten, staat een ico over het algemeen gelijk aan een initial public offering, ofwel aandelenuitgifte.
De SEC komt tot de conclusie dat het grootste deel van de ico’s uiteindelijk precies hetzelfde is als een uitgifte van normale effecten. Daarom valt een ico ook onder het toezicht van de SEC en moet een platform dat zich op deze manier in de markt wil zetten, zich bij de SEC registreren.
Het onderzoek van de SEC wat hieraan ten grondslag ligt, richt zich voornamelijk op de problemen die ontstonden rond The DAO, de uitgifte van digitale tokens die deelnemers stemrecht gaven binnen een digitale autonome organisatie. Deze organisatie werd kort nadat het een equivalent van op dat moment zo’n 168 miljoen dollar aan Ether (een digitale munt vergelijkbaar met Bitcoin, maar dan met meer mogelijkheden) wist op te halen, gehackt. Of niet, maar dat is vooral een verschil van interpretatie.
De bevindingen uit het rapport van de SEC stellen dat de tokens die verkocht werden tijdens de crowdfundactie van The DAO gewoon effecten waren en ook als zodanig behandeld moeten worden. Dit betekent dat een dergelijke actie zich eerst had moeten registreren en alle benodigde informatie aan de SEC had moeten overhandigen. Op die manier kan de SEC garanderen dat investeerders de juiste informatie van te voren krijgen. Daarvoor had The DAO zich moeten registreren als
De The DAO wordt niet vervolgd omdat het gaat om een nieuwe, innovatieve technologie. De organisatie ziet het wel als waarschuwing aan de industrie en deelnemende markten. Het is binnen de crypto-industrie ook geen verrassing dat de SEC hiermee aan de slag gegaan is. Het is ook een van de redenen dat verschillende ICO’s aangeven dat investeerders niet uit de Verenigde Staten mogen komen.
De SEC stelt dat per geval gekeken moet worden of het inderdaad om een uitgave van tokens gaat die vergelijkbaar zijn met aandelen. The DAO was dat wel volgens de SEC omdat het investeerders een mogelijke winst op hun investering bood. Veel bedrijven die een ICO gebruiken om geld binnen te halen, zien hun ICO’s niet als effecten of aandelen omdat ze de houders ervan geen winst of verlies in het vooruitzicht stellen; ze zoeken slechts naar investeringsgeld. De angst om de SEC liet veel uitgevers van ICO’s al op voorhand besluiten officieel geen tokens in de VS te verkopen.
Dit oordeel van de SEC komt voor vrijwel niemand in de crypto-wereld als verrassing. Of hiermee de house aan ICO’s ook een halt toegeroepen is, is onduidelijk. De vraag naar valide juridisch erkende documenten binnen de crypto-wereld zal de komende tijd vermoedelijk sterk toenemen.
Wel zorgde de uitspraak voor een koersval, maar of dat rechtstreeks aan de uitspraak te wijten is, is niet duidelijk. Sterke stijging of daling van de koersen is de afgelopen maanden zeer gebruikelijk in de crypto-wereld.
Het onderzoek van de SEC wat hieraan ten grondslag ligt, richt zich voornamelijk op de problemen die ontstonden rond